WEKSLE gr.dziek.1

Gość

WEKSEL - to papier wartościowy o określonej dokładnie przez prawo wekslowe formie, charakteryzujący się tym, że złożenie na nim podpisu stanowi podstawę i przyczynę zobowiązania wekslowego podpisującego. Weksel jest wymiennikiem co oznacza, że przez jego wystawienie i wydanie można otrzymać w zamian towar, usługę lub pieniądze.

KRÓTKI RYS HISTORYCZNY WEKSLA

Jako dokument kredytowy weksel pojawił się we Włoszech gdzieś na przełomie XII i XIII wieku w transakcjach kupców i bankierów.
Weksel jest wyrazem pochodzącym z języka niemieckiego. Wechsel - taka jest pisownia niemiecka - znaczy dosłownie zmiana, przestawienie.
W XIII wieku wykształciła się pierwowzór weksla trasowanego.
Gdzieś w XVI wieku zaczął funkcjonować weksel "in blanco" inaczej zwany niezupełnym.
Prawo wekslowe było w tym czasie prawem zwyczajowym, dopiero pierwsza znacząca kodyfikacja prawa wekslowego miała miejsce we Francji w 1807 roku, w Niemczech 1847 roku, w Wielkiej Brytanii w 1882 roku i w Stanach Zjednoczonych 1896 roku. Powstały trzy główne typy prawa wekslowego: francuski, niemiecki i angielski.
Dalszym krokiem do unifikacji prawa wekslowego było uchwalenie 7 czerwca 1930 roku Konwencji Genewskiej. Nie podpisały jej kraje anglosaskie a więc przede wszystkim Wielka Brytania i USA. Tak więc dzisiaj na świecie istnieją dwa podstawowe systemy prawa wekslowego - konwencyjny i anglosaski.
Instytucja weksla w Polsce, jako dokumentu kredytowego zawierającego bezwarunkowe zobowiązanie zapłaty w ustalonym terminie ściśle ustalonej kwoty, pojawiła się w XV wieku. Pierwsze ustawy wekslowe wydano na ziemiach polskich najpierw w Gdańsku 8 marca 1701 roku i w Elblągu 27 stycznia 1758 roku. Natomiast pierwszym polskim powszechnym aktem prawnym dotyczącym weksli była Konstytucja Sejmowa z dnia 13 kwietnia 1775 roku pod tytułem "Ustanowienie prawa wekslowego". W Polsce niepodległej, po 1918 roku weksle miały bardzo szerokie zastosowanie. Były prawie w powszechnym użyciu. Posługiwali się nimi nawet chłopi w bardzo zacofanych regionach kraju. Lata wielkiego kryzysu gospodarczego 1930 do 1935 spowodowały kompletną ruinę wielu dłużników. Wówczas to polskie prawo wekslowe dostosowano do umów międzynarodowych. Ostatecznie regulowała je ustawa z 28 kwietnia 1936 roku. - Prawo wekslowe. oparta na konwencjach genewskich z 1930 roku. To prawo obowiązywało również w PRL i obowiązuje do dzisiaj.

Ustawa - Prawo wekslowe z dnia 28 kwietnia 1936 roku rozróżnia dwa rodzaje weksli:

weksle własne (inaczej suche, proste, sola) - w których wystawca zobowiązuje się do zapłaty określonej przez siebie sumy pieniędzy;

Art. 101 Prawa Wekslowego określa jakie elementy powinien zawierać weksel własny. Są to:
1) nazwa „weksel” w samym tekście dokumentu, w języku, w jakim go wystawiono; 2) przyrzeczenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej; 3) oznaczenie terminu płatności; 4) oznaczenie miejsca płatności; 5) nazwisko osoby, na której rzecz lub na której zlecenie zapłata ma być dokonana; 6) oznaczenie daty i miejsca wystawienia wekslu;

weksle trasowane (inaczej ciągnione lub trata) - których wystawca zaleca wskazanej w wekslu osobie (tzw. trasatowi) zapłacenie określonej kwoty w określonym miejscu i czasie na rzecz osoby trzeciej (tzw. remitenta);

Art. 1 Prawa Wekslowego określa jakie elementy powinien zawierać weksel trasowany. Są to:

1) nazwa „weksel” w samym tekście dokumentu, w języku, w jakim go wystawiono; 2) polecenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej; 3) nazwisko osoby, która ma zapłacić (trasata); 4) oznaczenie terminu płatności; 5) oznaczenie miejsca płatności; 6) nazwisko osoby, na której rzecz lub na której zlecenie zapłata ma być dokonana; 7) oznaczenie daty i miejsca wystawienia wekslu; Cool

podpis wystawcy wekslu.

Zasadnicze różnice konstrukcyjne pomiędzy wekslem trasowanym i własnym sprowadzają się do czterech kwestii:

braku trasata przy wekslu własnym;
innego ukształtowania obowiązku zapłaty sumy wekslowej (polecenie trasatowi bezwarunkowej zapłaty sumy wekslowej na rzecz remitenta lub na jego zlecenie przy wekslu trasowanym i przyrzeczenie bezwarunkowej zapłaty sumy wekslowej na rzecz remitenta lub na jego zlecenie w zakresie w. własnego);
inny jest dłużnik główny (akceptant po przyjęciu weksla trasowanego i wystawca przy wekslu własnym);
możliwości kumulowania ról (wystawca może być remitentem lub trasatem, wystawca weksla własnego nie może być remitentem).

Weksle są powszechne w obrocie handlowym i mogą pełnić różne funkcje:
Ø Funkcja płatnicza - jako środek płatniczy może zastępowaćØ pieniądz.
Ø Funkcja kredytowa - może być opatrzony klauzulą odsetkową.
Ø Funkcja obiegowa - może być przekazywany z rąk do rąk poprzez indos.
Ø Funkcja gwarancyjna - może stanowić zabezpieczenie kredytu, pożyczki lub operacji gospodarczych.
Ø Funkcja refinansowa - kwotę weksla minus odsetki dyskontowe można otrzymać przed terminem płatności.

Charakter zobowiązania wekslowego:

Bezwarunkowy- odpowiedzialność niezależna od spełnienia jakichkolwiek warunków wystawcy – przy wekslu własnym akceptanta - trasanta - przy wekslu ciągnionym i poddanie się prawnym rygorom wekslowym;
Samodzielny - samodzielność zobowiązań wekslowych osób podpisanych na wekslu- zobowiązanie dotyczy każdej osoby podpisanej na wekslu niezależnie od zobowiązań innych osób;
Solidarny - posiadacz weksla może dochodzić roszczeń przeciw jednemu lub wszystkim dłużnikom podpisanym na wekslu wg swego wyboru;
Abstrakcyjny - oderwanie zobowiązania wekslowego od konkretnego zdarzenia gospodarczego.

Od ważności stosunku prawnego, który uzasadniał jego zaciągnięcie (nie obowiązuje zasada kauzalności, przyczynowości czynności prawnych);

Weksle mogą też być inne, ze względu na osobę remitenta (osoba fizyczna lub prawna, na której zlecenie lub na której rzecz weksel ma być płatny) wyróżniamy:

Ø imienne- ze ściśle określoną osobą remitenta, na rzecz którego należy dokonać płatności
Ø weksle na okaziciela- realizowane na rzecz osoby, która je przedstawi;
Ø weksle „na zlecenie-- upoważnia do przeniesienia prawa do wierzytelności w drodze indosu.

Inne rodzaje weksli:

Weksle handlowe (kupieckie):

a) weksle towarowe z bieżącego obrotu

- weksle akceptowane (akcepty bankierskie): są to papiery wartościowe zawierając zobowiązanie zapłacenia przez bank dłużnika określonej sumy pieniężnej osobie wymienionej na wekslu.
- weksle kwalifikowane: są to weksle akceptowane przez kwalifikowane banki, czyli o ustalonej renomie, co często wiąże się z możliwością ich redyskonta w banku centralnym.

b)weksle finansowe np. traty finansujące koszty przewozu nie związane ściśle z eksportem towarowym lub będące zabezpieczeniem udzielonych kredytów

Weksle handlowe są wykorzystywane przez:

● NBP do:
- regulowania płynności systemu bankowego przez prowadzenie określonej polityki
redyskontowej;
kontrolowania wysokości stóp procentowych kredytów udzielanych na rynku
międzybankowym za pomocą stopy redyskontowej;

banki komercyjne do:
regulowania bieżącej płynności-finansowej;
osiągania, zysku z operacji dyskontowych oraz akceptowania i awalizowania weksli;
pozyskiwania relatywnie taniego kredytu redyskontowego;
zabezpieczania udzielanych kredytów osobom prawnym i fizycznym (weksel in blanco);

podmioty gospodarcze do:
- pozyskiwania kredytu kupieckiego;
- rozliczania transakcji handlowych zarówno krajowych jak i zagranicznych;
- kompensowania wzajemnych zobowiązań bez przepływu gotówki;
- uzyskania kredytu dyskontowego;
- uzyskania kredytu akceptacyjnego;
- do różnego rodzaju zastawów i kaucji.
Bony skarbowe (weksle własne skarbu państwa).

Bony pieniężne NBP- weksle NBP- są to papiery wartościowe emitowane przez bank centralny w celu oddziaływania na płynność systemu bankowego i prowadzenia określonej polityki pieniężnej państwa.

Bony komercyjne (na ogół są to weksle komercyjne względnie hybrydy -weksle z obligacjami): emitowane przez wysoko notowane spółki za pośrednictwem banków będących agentami emisji w celu pozyskania kapitału obrotowego.

Czeki (weksle bankowe): stanowiące polecenie dla banku wypłacenia określonej kwoty pieniężnej osobie posiadającej czek.

W praktyce funkcjonują weksle o nazwach:

In blanco - celowo wystawiane są w stanie niezupełnym tzn. nie posiadają wszystkich koniecznych dla ważności weksla elementów (zwykle sumy wekslowej, terminu płatności itp.). Służy do zabezpieczenia roszczeń które mogą powstać w przyszłości, może być przenoszony przez idos. Niezbędną przesłanką powstania zobowiązania z tego weksla jest uzupełnianie przynajmniej tych braków od których zależy ważność weksla trasowanego.
Zobowiązanie z weksla in blanco wiąże się z dodatkową umową między wystawcą a remitentem jest to porozumienie deklaracja weksla i obejmuje sposób w jaki weksel in blanco powinien być wypełniany „niezupełny w chwili wystawienia"
Ten rodzaj weksla jest często stosowany w celu zabezpieczenia
np. kredytu bankowego. Jego zaletą jest to, że nie zamraża gotówki (jak np.kaucja).
Gwarancyjny - zabezpiecza spłatę kredytu
Kaucyjny- weksel złożony jako gwarancja zobowiązania i stanowiąca odszkodowanie w razie niedopełnienia zobowiązania
Depozytowy- depozyt- suma złożona przez dłużnika stanowiąca świadczenia na rzec wierzyciela
Rekta weksel - to weksel który jest objęty zakazem indosowania przez dodanie przy nazwisku remitenta pierwszego wierzyciela słów "lecz nie na jego zlecenie" lub podobnych. Również indosant może zakazać dalszego indosowania /zakaz osłabia ekonomiczną wartość weksla.
Piwniczny- jako trasata podaje osobę nieistniejącą są ważne o tyle, że uzasadniają zobowiązania wekslowe wystawcy, poręczycieli i indosantów
Sola weksel - oznacza że nie istnieją wtóropisy- weksle: prima, secunda, tertia, sporządza się dla bezpieczeństwa i ułatwienia obiegu

Uczestnicy stosunku wekslowego:

Wystawca - osoba fizyczna lub prawna posiadająca zdolność wekslową. Wystawców weksla może być kilku.
Płatnik - osoba fizyczna lub prawna zobowiązana do zapłaty. W wekslu własnym wystawca= płatnik..
Remitent - osoba fizyczna lub prawna, na której zlecenie lub na której rzecz weksel ma być płatny. Kilku remitentów może działać wspólnie lub oddzielnie.
Akceptant - osoba oznaczona przez wystawcę jako płatnik, która weksel akceptowała. Staje się przez to głównym dłużnikiem wekslowym (tylko trasowany).
Indosant - osoba przekazująca prawa z weksla innej osobie w drodze indosu. Pierwszym indosantem jest zawsze remitent.
Indosatariusz - osoba, która nabyła weksel w drodze indosu.
Poręczyciel - osoba, która awalizuje weksel. Poręczać można za wystawcę, akceptanta i indosanta.
Domicyliat - osoba fizyczna lub prawna, w której mieszkaniu lub siedzibie weksel ma być płatny, np. bank płatnika. Domicyl - miejsce, w którym ma nastąpić płatność.
Wyręczyciel - osoba, która płaci weksel w potrzebie.
Regredient - osoba, która weksel wykupiła i dochodzi należności od poprzedników w drodze protestu.

Termin płatności według polskiego Prawa wekslowego to :
· za okazaniem (a'vista),
· w pewien czas po okazaniu (wizowanie weksla),
· w oznaczonym dniu,
· w pewien czas po dacie.

Klauzule wekslowe (Klauzula - termin prawniczy - zastrzeżenie, postanowienie lub warunek) podzielić można na trzy rodzaje:

1) uznane przez prawo wekslowe,
2) obojętne - uważane za nie napisane,
3) unieważniające weksel.

Klauzule uznane przez prawo wekslowe:
- klauzula odsetkowa - jest skuteczna gdy: umieszczono ją na wekslu płatnym za okazaniem lub w pewien czas po okazaniu, stopa procentowa jest określona na wekslu, wpisu tego dokonał wystawca weksla.
- klauzula zakazująca indosowania,
- klauzula nakazująca przedstawienie weksla do przyjęcia,
- klauzula zabraniająca przedstawienie weksla do przyjęcia,
- zwalniająca od protestu.

Klauzule obojętne:
- klauzula odsetkowa na wekslu płatnym w oznaczonym dniu lub w pewien czas po dacie,
warunki, od których uzależniono indos,
-Klauzula odsetkowa na wekslu płatnym za okazaniem bez podania stopy procentowej.

Klauzule unieważniające weksel:
- klauzula naruszająca bezwarunkowy charakter przyrzeczenia lub polecenia zapłaty
- klauzula ustalająca inny, poza czterema ustawowymi, termin płatności,
- klauzula ustalające kilka terminów płatności.

Obrót wekslowy jest opodatkowany. Obowiązek podatkowy powstaje w momencie wpisania na wekslu kwoty. Zatem weksle wystawione in blanko nie podlegają opłacie skarbowej do momentu wypisania kwoty zobowiązania.

INDOS - jest to klauzula przenosząca prawa z weksla umieszczona na jego rewersie lub na jego
przedłużku. Weksel zaopatrzony chociażby w jeden indos nazywa się RYMESA. Indos
przekreślony uważa się za niebyły. Indos musi być: bezwarunkowy, a każdy warunek przy
indosie uważa się za nie napisany, całkowity - na całą kwotę. Musi być zachowany ciąg
indosów. Pierwszym indosantem jest zawsze remitent

Rodzje indosów:

- imienny - tzw. zupełny - wskazuje na osobę, na którą przenosi się weksel,
- in blanco - tzw. otwarty, niezupełny - nie ma wymienionego indosatariusza. Najczęściej zawiera tylko podpis indosanta,
- pełnomocniczy - (waluta do inkasa) indosatariusz otrzymuje od indosanta pełnomocnictwo do wykonywania w jego imieniu praw wekslowych. Każdy następny indos musi być pełnomocniczy,
- zastawniczy - (waluta w zastaw) stosowany podczas oddawania weksla w zastaw indosatariuszowi.

Aby indosować weksel, czyli przekazać swoje prawa z weksla na inną osobę, wystarczy napisać na jego odwrocie np. "Ustępuję na rzecz (imię i nazwisko)" (indos imienny), "Indosuję" (indos in blanco) lub "Ustępuję na zlecenie okaziciela" (indos na okaziciela) i podpisać się. Każdy dodatkowy podpis na wekslu jest dodatkową gwarancją spłaty długu.