słownik na kolosa

edka

Słownik terminów

A B C D E F G H I J K M N O P R S T U W Z

A
absorpcyjna zdolność - zdolność danego regionu do efektywnego wykorzystania napływających z zewnątrz środków finansowych (głównie chodzi o środki pomocowe i kredyty). Zdolność absorpcji generalnie zależy od warunków, na jakich środki te są udostępnione oraz od poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego i instytucjonalnego regionu.

accession - driven - model pomocy podporządkowany sprawnemu osiąganiu członkostwa Unii Europejskiej przez kraj biorcę pomocy.

Accession Partnership - układ o Partnerstwie na Rzecz Przystąpienia do Wspólnoty.

acquis communautaire - całokształt dorobku prawnego Wspólnoty Europejskiej, na który składają się wszelkie postanowienia traktatowe, ustawodawstwo wykonawcze do traktatów, orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich i Sądu Pierwszej Instancji, umowy międzynarodowe oraz deklaracje i rezolucje. Każde nowe państwo starające się o przyjęcie do Unii Europejskiej obowiązuje bezwarunkowa akceptacja acquis communautaire.

Agencja Rozwoju Lokalnego (ARL) - instytucja, której podstawowa charakterystyka zbieżna jest z opisem agencji rozwoju regionalnego. Najważniejsza różnica to węższy obszar działania, ograniczony (na ogół statutowo) do gminy bądź grupy gmin.

Agencja Rozwoju Regionalnego (ARR) - instytucja, której misją jest wspomaganie i promocja szeroko pojmowanego rozwoju danego obszaru (regionu). Kluczowe cele to wsparcie rozwoju ekonomicznego regionu oraz pozyskiwanie inwestorów z zewnątrz. Stosuje zróżnicowane instrumenty (Instrumenty Rozwoju Regionalnego). Główni akcjonariusze to administracja publiczna (rządowa i samorządowa), instytucje okołobiznesowe, rzadziej przedsiębiorstwa. Przeważa kapitał regionalny. Zasadnicze formy prawne w Polsce: spółka (z o.o. lub akcyjna) oraz fundacja.

Agenda 2000 (pakiet Santera) - strategia wzmocnienia i rozszerzenia Unii Europejskiej w XXI wieku, przedłożona w 1997 roku Parlamentowi Europejskiemu przez przewodniczącego Komisji Europejskiej Jacques'a Santer. Agenda 2000 zajmuje się przede wszystkim: przygotowaniem do rozszerzenia UE, reformą systemu budżetowego UE, reformą Wspólnej Polityki Rolnej, reformą strukturalną UE i rewizją działalności Komisji Europejskiej, podniesieniem standardów życia i zmniejszeniem wskaźników bezrobocia. Dokument przedstawił raport na temat stanu przygotowań do członkostwa 10 państw Europy Środkowo-Wschodniej i zarekomendował, aby w pierwszej kolejności członkostwo uzyskały: Czechy, Cypr, Estonia, Polska, Słowenia i Węgry. Agenda 2000 przewiduje, że kandydaci będą musieli przyjąć tzw. kryteria kopenhaskie (szczyt w Kopenhadze, 1993), tj.: 1) stabilny system instytucji gwarantujących demokrację, 2) przestrzeganie praw człowieka i mniejszości narodowych, 3) istnienie gospodarki rynkowej i państwa prawa, 4) zdolność do sprostania wymaganiom członkowskim i przyjęcia unijnych celów w zakresie unii politycznej, walutowej i gospodarczej.

Agenda 21 - zbiór zaleceń i wytycznych działań na rzecz ekorozwoju , przyjęty podczas tzw. Szczytu Ziemi, konferencji ONZ w Rio de Janeiro w czerwcu 1992 r.

akcesja - przyjęcie nowych państw do Unii Europejskiej.

Akt Genscher-Colombo - wspólny projekt ministrów spraw zagranicznych RFN (Hans D. Genscher) i Włoch (Emilio Colombo) opracowany w listopadzie 1991 roku i przyjęty jako część deklaracji stuttgardzkiej przez Radę Europejską w 1993 r. Projekt dotyczył wizji dalszej ewolucji Wspólnot Europejskich zmierzających ku Unii Europejskiej i pełnego wykorzystania coraz ściślejszej integracji. Szczególny nacisk położony został na konieczność zacieśnienia współpracy politycznej w ramach Europejskiej Współpracy Politycznej.

analiza kosztów i korzyści cost-benefit analysis (CBA) - procedura oceny celowości realizacji projektu poprzez porównywanie korzyści i kosztów.

analiza SWOT - metoda pozwalająca przeanalizować atuty i słabości regionu wobec szans i zagrożeń stwarzanych przez otoczenie. Skrót SWOT pochodzi od pierwszych liter angielskich słów: strenghts (mocne strony), weaknesses (słabe strony), opportunities (szanse), threats (zagrożenia).

a nulowanie zobowiązań - cofnięcie przez Komisję Europejską, do końca drugiego roku po dokonaniu zobowiązania, części zobowiązania, które nie zostało uregulowane przez płatność zaliczkową, lub dla którego Komisja w oznaczonym terminie nie otrzymała wniosku o płatność. Dotyczy to również części zobowiązania odpowiadającego operacjom, które w określonym terminie są przedmiotem postępowania sądowego lub administracyjnego. Efektem anulowania zobowiązań jest zmniejszenie finansowego wkładu Wspólnoty o stosowne kwoty.

Ariane - program wspólnot europejskich w zakresie popierania i promowania literatury europejskiej, wspiera twórców oraz wszelkie organizacje podejmujące inicjatywę w tym zakresie, wspiera tworzenie sieci instytucji kulturalnych i bibliotek. Program przyznaje nagrody za twórczość i przekład o nazwie Aristeion. Wspieranie literatury europejskiej jest jednym z celów Unii Europejskiej zawartym w Traktacie z Mastricht.

Audyt - ogół działań, poprzez które uzyskuje się niezależną ocenę funkcjonowania instytucji, legalności, gospodarności, celowości, rzetelności; audyt jest zazwyczaj wykonywany przez odrębną komórkę, podporządkowaną bezpośrednio kierownikowi instytucji lub przez firmę zewnętrzną.

Avis - dokument przygotowywany przez Komisję Europejską dla Rady Europejskiej, będący rekomendacją do rozpoczęcia negocjacji akcesyjnych z państwem trzecim. Avis jest przygotowywane na podstawie specjalnych kwestionariuszy wypełnianych przez państwa członkowskie i dotyczy gospodarki, polityki i życia społecznego. Kwestionariusze Polski zostały przedłożone Unii 26 lipca 1996 r. Komisja Europejska przekazała avis w sprawie Polski Radzie, rekomendując rozpoczęcie negocjacji dnia 16 lipca 1997 r. Raport potwierdził obecność w Polsce gospodarki wolnorynkowej i stabilność demokracji parlamentarnej, co stwarza warunki do spełnienia pozostałych kryteriów członkowskich, m.in. przyjęcie acquis communautaire.

B
BC-NET Business Cooperation Network - Sieć Współpracy Między Przedsiębiorstwami.

beneficjent końcowy - instytucje oraz firmy publiczne i prywatne odpowiedzialne za zlecanie operacji. W przypadku programów pomocy (stosownie do art. 87 Traktatu i w przypadku pomocy przyznanej przez instytucje wyznaczone przez państwa członkowskie) beneficjentami końcowymi są instytucje, które przyznają pomoc. Występują dwa rodzaje beneficjentów końcowych: instytucje wdrażające i ostateczni odbiorcy pomocy.

Biała Księga Polska Unia Europejska - dokument opracowany przez zespół niezależnych ekspertów na zlecenie pełnomocnika rządu ds. integracji europejskiej określający stan dostosowania polskich standardów do standardów unijnych oraz zawierający opinie na temat działań niezbędnych do dalszego ich zbliżenia ku standardom akcesyjnym. Dokument został opracowany w latach 1993-1996.

Biała Księga z Cannes - znana też jako Biała Księga w sprawie przygotowania krajów stowarzyszonych Europy Środkowej i Wschodniej do integracji z rynkiem wewnętrznym Unii Europejskiej - opracowana przez Komisję Europejską na potrzeby Rady Europejskiej i zaakceptowana na szczycie w Cannes w 1995 r. Dokument zbiera i systematyzuje wszystkie regulacje prawne Unii, w kierunku których państwa - kandydaci powinny przekształcać swoje prawodawstwo, określa struktury i organizacje niezbędne do skutecznego przeprowadzenia zmian i egzekwowania prawa oraz ustaleń.

białe księgi - dokumenty opracowywane przez Komisję Europejską na wniosek Rady Unii Europejskiej. Dostarczają propozycje działań w danej dziedzinie i strategie rozwiązania pewnych problemów. Po przyjęciu przez Radę stają się oficjalnymi programami działania wspólnot.

budżet Unii Europejskiej - Unia Europejska posiada budżet, który podlega samofinansowaniu od 1980 r. Uchwała o tym zapadła w 1970 r., zastępując wkłady finansowe państw członkowskich dochodami własnymi Wspólnot. Główne źródła tych dochodów to przede wszystkim: cła importowe, subsydia eksportowe, kwoty kompensacyjne w ramach Wspólnej Polityki Rolnej (CAP), wpływy z podatku VAT krajów członkowskich, cła z zewnętrznych taryf celnych Unii, wpłaty państw członkowskich, dochody z działalności UE oraz środki własne EWWiS. Górna granica środków własnych Unii Europejskiej została ustalona na poziomie 1,2% całkowitego PNB państw członkowskich. Do priorytetów polityki budżetowej zalicza się: finansowanie działalności UE, pokrywanie wydatków administracyjnych, finansowanie polityki rolnej,sprawiedliwości i spraw wewnętrznych i innych polityk (m.in. społecznej, regionalnej, względem państw kandydujących itp.). Wydatki budżetowe Unii dzieli się na obligatoryjne i nieobligatoryjne. Wydatki obligatoryjne są to wydatki wynikające z postanowień traktatowych i wszystkich wynkających z nich zobowiązań prawnych i przepisów. Nieobligatoryjne wydatki, to te wynikające z funduszy strukturalnych Unii (m.in. na wszelkiego rodzaju badania).

C
CAP (Common Agricultural Policy) - współna polityka rolna

cel generalny - cel określający perspektywę, w której pomoc ma zostać udzielona, w tym ogólną strategię pomocy, a także niektóre cele szczegółowe.

cel horyzontalny - cel horyzontalny jest wyznaczony dla wszystkich projektów realizowanych w ramach jednego programu.

cel operacyjny - precyzyjnie oszacowany cel w konkretnym obszarze działań, który służy osiągnięciu celu szczegółowego. Cele te są przedstawiane w przeliczeniu na produkt (np. dostarczenie szkoleń dla długotrwale bezrobotnych).

cel strategiczny - cel określony w szerszej perspektywie sektorowej, regionalnej lub krajowej, do której ma się przyczynić realizacja projektu. Cele strategiczne są przedstawione w przeliczeniu na oddziaływanie (np. spadek stopy bezrobocia w grupie długotrwale bezrobotnych).

cele (Objectives) - określenie w fazie wstępnej przygotowania projektu, planowanych efektów, jakie ma przynieść dane działanie o charakterze publicznym.

cele polityki strukturalnej UE - cele służące osiągnięciu spójności społeczno-gospodarczej Unii Europejskiej. Liczba i definicja celów polityki strukturalnej ulegają zmianom w kolejnych okresach budżetowych. Celem Wspólnoty na lata 2000-2006 powinien być wzrost spójności społeczno-gospodarczej w odniesieniu do obecnej sytuacji. Główny cel Wspólnoty realizowany będzie przez trzy cele priorytetowe.
Celem 1 jest promowanie rozwoju i strukturalnego dostosowania regionów opóźnionych w rozwoju.
Celem 2 jest wspieranie gospodarczej i społecznej konwersji obszarów stojących w obliczu problemów strukturalnych.
Celem 3 jest wspieranie adaptacji i modernizacji polityk i systemów kształcenia, szkolenia i zatrudnienia.

CELEX - bank danych (głównie o przepisach) Unii Europejskiej.

Centra Euro-Info - sieć około 250 ośrodków mających na celu dostarczanie wszelkich informacji na temat Unii Europejskiej wszystkim zainteresowanym, a w szczególności przedsiębiorcom i szkołom. Przez Centra Euro-Info Unia nawiązuje kontakty handlowe, otwiera nowe rynki zbytu, zachęca firmy do korzystania z licznych form programów pomocy finansowej organizowanych przez Unię. EIC powstają także w państwach nie należących do Unii. Sieć taka powstała również w krajach bałtyckich i Europy środkowo-Wschodniej, gdzie funkcjonuje 14 tzw. Centra Korespondencyjne Euro-Info (Euro-Info Correspondence Centres), m.in. w Polsce, Czechach, Słoweni, Węgrzech, Estonii, Bułgarii, na Cyprze, na Malcie, Tunezji, Turcji, Maroku, Jordani, Izraelu.

CI - Community Initiatives - Inicjatywy Unii Europejskiej.

CLUSTERS - Sieci Współpracy Podmiotów Gospodarczych.

Comenius - akcja Komisji Europejskiej realizowana w ramach programu Sokrates. Dotyczy edukacji na obszarze UE. Do głównych zadań C. należy: szkolenie personelu pedagogicznego, podnoszenie poziomu nauczania, wprowadzanie nowoczesnych metod dydaktycznych, wspieranie kontaktów między szkołami, wymiana uczniów i doświadczeń oraz dążenie do wzajemnego uznawania stopni, świadectw i dyplomów.

COP - Country Operational Programme - Krajowy Program Operacyjny.

COREPER (Comite des Representants Permanents, Komitet Stałych Przedstawicieli) - organ przygotowującym prace Rady Unii Europejskiej i towarzyszy instytucjom Wspólnot od 1958 r. COREPER jest forum konsultacyjnym, którego członkami są przedstawiciele-eksperci państw członkowskich. Komitet dzieli się na COREPER I - przygotowujący spotkania mniej ważnych Rad, składający się z zastępców ambasadorów oraz COREPER II, w którego skład wchodzą ambasadorowie i który przygotowuje posiedzenia Rady Ogólnej, Rady Spraw Wewnętrznych i Sprawiedliwości, Rady ds. Rozwoju i Rady Ekonomii i Finansów. Trzeci rodzaj to COREPER ds. rolnictwa, przygotowujący obrady Rady ds. Rolnictwa. Naczelnym zadaniem COREPERu jest doprowadzenie do kompromisu stanowisk między członkami. Jeśli kompromis zostaje osiągnięty w danej kwestii, oznacza się ją jako "punkt A" i jest ona przyjmowana przez Radę bez debaty, chyba że któreś z państw tego zażąda. "punkty B" to kwestie w których porozumienie nie zostało osiągnięte na poziomie COREPERu i są one poddawane pod debatę Rady.

Counterpart Funds (CPF) - fundusze utworzone w wyniku sprzedaży dostarczonej Polsce w latach 1989-1991 pomocy w naturze (głównie żywność). Dobra te, sprzedane na polskim rynku, pozwoliły zgromadzić fundusze wykorzystywane do wspierania przebudowy Polski (równolegle do innych środków pomocy zagranicznej). Główne counterpart funds pochodzą z Unii Europejskiej.

CREDO - Program Unii Europejskiej w ramach Phare-Multicountry , służący wsparciu współpracy transgranicznej między krajami objętymi programem Phare (środkowoeuropejskim) i programem Tacis (wschodnioeuropejskim). Zasięg terytorialny jest ograniczony tylko do województw przygranicznych.

D
DATAR - Delegation a I'amenagement du territoire et a I'action regionale - francuskie Biuro Pełnomocnika ds. Zagospodarowania Terenu i Polityki Regionalnej. Jego zadaniem jest prowadzenie polityki regionalnej i koordynowanie jej celów z celami planu narodowego, zapewnienie spójności polityki regionalnej z innymi działaniami podejmowanymi przez rząd (np. z polityką sektorową). DATAR posiada status administracji celowej (administration de mission), na jej czele stoi pełnomocnik, podlegający bezpośrednio prezesowi Rady Ministrów, choć DATAR jako instytucja jest podporządkowana Ministerstwu Przemysłu.

decyzja - nazwa aktu prawnego uchwalonego przez Wspólnotę Europejską. Decyzja wiąże prawnie adresata.

deklaracja stuttgardzka - deklaracja przyjęta przez Radę Europejską na szczycie w Stuttgarcie (17-19.06.83). Traktowała ona o potrzebie utworzenia Unii Europejskiej i współpracy Wspólnot nie tylko w zakresie gospodarczym ale także w dziedzinie kultury, prawa, polityki bezpieczeństwa i zagranicznej (polityczny wymiar integracji). Ustanowiono Radę Europejską jako zgromadzenie nadające kierunek integracji i będące głównym stymulatorem tych procesów.

Delorsa pakiety - projekt reform finansowych Unii Europejskiej autorstwa Jacquesa Delorsa jako przewodniczącego Komisji Europejskiej , zmierzających do wygospodarowania dodatkowych środków na pogłębienie integracji drogą m.in. zmniejszenia nierówności rozwoju regionów. Tzw. I Pakiet Delorsa dotyczył lat 1988-1992 i był podporządkowany celom tworzenia Jednolitego Rynku. Pakiet II dotyczył lat 1993-1999 i wprowadzał reformę wspólnej polityki rolnej oraz zapoczątkował przemiany strukturalne, tworzenie unii ekonomicznej i monetarnej. Każdy z Pakietów przewidywał podwojenie środków na politykę strukturalną.

Demand-Driven vs. Donor-Driven (supply-driven) - dwa skrajne modele udzielania pomocy. Demand-driven to pomoc dostarczana zgodnie z popytem (zapotrzebowaniem zgłaszanym przez biorcę). Donor-driven to pomoc podporządkowana wyobrażeniom dawcy o tym, czego potrzeba biorcy. Na ogół pomoc jest wypadkową obu tendencji i zależy zwłaszcza od samoświadomości kraju dawcy i umiejętności negocjacji. Im mniej stabilny system polityczny kraju biorcy, tym większe prawdopodobieństwo, że pełną kontrolę nad pomocą przejmie dawca. Zazwyczaj kończy się to wydatkowaniem większości dostępnych środków na konsultantów, zwłaszcza z kraju dawcy. Zjawisko znane potocznie jako "brygady Marriotta" , czyli przysyłanie do kraju w ramach pomocy grup ekspertów, którzy na koszt programu pomocowego trawią czas w najdroższych hotelach, gromadząc banalne informacje, łatwo dostępne w każdej większej bibliotece świata lub ambasadzie kraju biorcy.

Demostenes - program Rady Europy (od 1990), mający na celu głównie umacnianie demokracji w krajach Europy Środkowo Wschodniej i wspieranie integracji tych krajów ze strukturami zachodnioeuropejskimi. Pomoc Rady Europy w tym zakresie to przede wszystkim przekazywanie doświadczeń w zakresie funkcjonowania nowoczesnej demokracji. Zespoły ekspertów przekazują swoje doświadczenia i wskazują na rozwiązania najkorzystniejsze dla danych państw w konkretnych warunkach w zakresie reform gospodarczo-strukturalnych. Demostenes obejmuje:
1. Reformy legislacyjne
2. Prawa człowieka
3. Prawo
4.Edukacja i kultura
5. Samorządy lokalne
6. Sprawy socjalne
7. Mass media
8. Ochrona zdrowia i środowiska
9. Współpraca między młodzieżą

Directoria - cyklicznie spotkania przedstawicieli samorządów lokalnych i regionalnych oraz instytucji i programów stawiających sobie za cel wspieranie rozwoju regionalnego i współpracy międzyregionalnej, organizowane przy współudziale Komisji Europejskiej .

DIS - Decentralised Implementation System Phare - System Realizacji Programów Phare.

dokumenty programowe (operacyjne) - dokumenty w postaci programów lub planów rozwoju, opracowywane dla potrzeb wydatkowania środków wstępnie przyznanych (alokowanych) danemu obszarowi lub sektorowi przez Komisję Europejską w ramach Funduszy Strukturalnych. Określają m.in. cele i główne kierunki wydatkowania środków na podstawie analizy aktualnej sytuacji i trendów rozwojowych danego obszaru lub sektora, kryteria i sposoby realizacji konkretnych projektów, osoby i instytucje odpowiedzialne za wykonanie określonych zadań oraz szacowaną wielkość i rozbicie środków z uwzględnieniem współfinansowania ze wszystkich osiągalnych źródeł budżetowych. Do dokumentów takich zaliczamy sektorowe programy operacyjne oraz Narodowy Plan Rozwoju.

Dyrekcja Generalna (DG) XVI - Departament Komisji Europejskiej, odpowiedzialny za zmniejszanie społeczno-gospodarczych zróżnicowań pomiędzy regionami Unii. Zadaniem DG XVI jest także alokacja środków pochodzących z dwóch głównych funduszy Unii Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (ERDF) i Europejskiego Funduszu Kohezji - na potrzeby rozwoju regionów wchodzących w skład państw członkowskich.

dyrektywa - nazwa aktu prawnego uchwalanego przez Wspólnotę Europejską. Dyrektywa kierowana jest do wszystkich lub niektórych państw. Wiąże, co do celu, pozostawiając państwom swobodę wyboru środków i metod.

działanie - grupa projektów realizujących ten sam cel. Działanie stanowi etap pośredni między priorytetem a projektem.

dziedzina interwencji - konkretne zagadnienie tematyczne w ramach kategoryzacji interwencji Funduszy Strukturalnych, wchodzące w skład dziedziny działalności społeczno-gospodarczej, np. inwestycje w gospodarstwach rolnych, usługi dla przemysłu turystycznego, budowa dróg.

E
EAGGF - European Agriculture Guidance and Guarantee Funds - Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej.

ecu (European Currency Unit, europejska jednostka walutowa) - ecu utworzono w marcu 1979 r., gdy w życie wszedł Europejski System Walutowy. Ecu jest jednostką walutową opartą na tzw. koszyku walut narododwych, skonstruowanym na zasadzie proporcjonalności do potencjałów gospodarczych państw uczestniczących. Do 1989 r. w koszyku walutowym znalazło się 12 walut państw należących do Wspólnot. Z dniem wejścia w życie Traktatu z Mastricht (1.10.1993) skład koszyka jest zamknięty i nie podlega zmianom. Funkcje ecu w Europejskim Systemie Walutowym to przede wszystkim: a) wyznaczenie kursów centralnych walut uczestniczących w koszyku b) wyraża należności i zobowiązania banków centralnych c)jest środkiem płatniczym w operacjach między bankami centralnymi. Ecu było bezgotówkowym środkiem rozliczeniowym. Obecnie całkowicie zastąpiona przez euro.

efekt dźwigni - efekt, który zachodzi wówczas, gdy wraz z uruchomieniem środków publicznych na realizację pewnych działań wzrasta również zaangażowanie sektora prywatnego w ich finansowanie. Efekt pożądany z punktu widzenia interwencji Funduszy Strukturalnych.

efekt makroekonomiczny - efekt jaki wywiera realizacja programów współfinansowanych z funduszy strukturalnych na podstawowe wskaźniki makroekonomiczne.

efektywność (wykorzystania środków) - kryterium ewaluacyjne porównujące wielkość nakładów na rzecz realizacji programu (np. finansowych, administracyjnych, ludzkich) z rzeczywistymi osiągnięciami programu na poziomie produktu, rezultatu lub oddziaływania.

EFTA (European Free Trade Association, Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu) - EFTA została powołana jako odpowiedź na EWG 4.01.1960 przez państwa: Dania, Norwegia, Szwecja, Wielka Brytania, Austria, Portugalia i Szwajcaria. Żadne z nich nie należało do EWG. Do podstawowych celów jakie założyła sobie EFTA można zaliczyć: stworzenie strefy wolnego handlu, ogólny wzrost gospodarczy w krajach członkowskich i wzrost zatrudnienia, rozwój handlu, likwidowanie różnic w zaopatrywaniu w surowce, zapewnienie konkurencji wobec EWG. Organem decydującym EFTA, składającym się ze stałych przedstawicieli jest Rada. Dwa razy w roku odbywają się spotkania na szczeblu ministrów. EFTA doprowadziła do zniesienia wszelkich barier celnych na produkty przemysłowe między krajami członkowskimi. EFTA została w dużym stopniu "wchłonięta" przez EWG i obecnie ma tylko czterech członków: Norwegię, Islandię, Lichtenstein i Szwajcarię.

EUREG - European Journal of Regional Development - periodyk wydawany przez Komisję Europejską poświęcony problematyce rozwoju regionalnego Unii Europejskiej.

euro - waluta europejska zaproponowana na szczycie w Madrycie w 1995 r. mającą ostatecznie zastąpić ecu. Euro jest walutą gotówkową. Euro jest emitowane w banknotach o nominałach: 5, 10, 20, 50, 100, 200, 500 oraz w monetach: 1, 2, 5, 10, 20, 50 eurocentów, 1 i 2 euro.

Eurobarometr - regularne badania opinii publicznej przeprowadzane od 1973 r. na zlecenie Komisji Europejskiej (Dyrekcja Generalna X - Informacja, Komunikacja, Kultura i Media Audiowizualne). Badania obejmują reprezentację całej ludności Unii.

Eurokorpus - powstał 22.05.1992 r. na bazie istniejącej już od kilku lat Brygady Francusko-Niemieckiej. Eurokorpus jest jednak otwarty dla wszystkich członków Unii Zachodnioeuropejskiej, z którą to, podobnie jak z NATO podpisał porozumienie o współpracy. W 1993 do E. przystąpiła Belgia, a w 1994 Luksemburg i Hiszpania. Do zadań Eurokorpusu należy: obrona sojuszników, udział w akcjach humanitarnych i pokojowych. Obecnie Eurocorps składa się z francuskiej I Dywizji Pancernej (11 tys. żołnierzy), niemieckiej 10 Dywizji Pancernej (18tys), Brygady Francusko Niemieckiej (5,2 tys), belgijskiej 1 Dywizji Zmechanizowanej (10 tys.) i hiszpańskiej 21 Brygady Zmechanizowanej (5 tys). Sztab znajduje się w Strasburgu, a Eurokorpus stacjonuje w: Baden-Baden, Mülheim, Sigmaringen, Spa i Kordobie. Oficjalnie E. jest podporządkowany rezolucjom ONZ, UZE, OBWE i znajduje się pod rozkazami Kwatery Głównej NATO w Brukseli. Ma stanowić zalążek przyszłych oddziałów zbrojnych zjednoczonej Europy.

Europartenariat - przedsięwzięcie typu informacyjno-targowego dla małych i średnich przedsiębiorstw. Organizowane cyklicznie z inicjatywy Komisji Europejskiej . Region organizujący prezentuje kilkaset własnych MŚP, które spotykają się bezpośrednio z firmami-gośćmi wedle wcześniej uzgodnionego harmonogramu. Pierwszy EUROPARTENARIAT w kraju nie należącym do Unii Europejskiej odbył się w Polsce (Gdańsk 1994). Uczestniczyło w nim 400 firm polskich i ponad 2000 zagranicznych.

Europe 2000 - studium perspektyw rozwoju i zagospodarowania terytorium Wspólnoty, zaakceptowane w 1991 r. przez ministrów krajów członkowskich, odpowiedzialnych za rozwój regionalny oraz za planowanie przestrzenne.

Europe 2000 Plus - zaktualizowane w 1994 r. studium perspektyw rozwoju i zagospodarowania terytorium Wspólnoty, uwzględniające bliską akcesję Austrii i krajów skandynawskich oraz dalszą krajów Europy Środkowej i Wschodniej. Fragmenty tekstu i kart ogramy dotyczące tych ostatnich odbiegały od realiów przestrzennego zagospodarowania Europy środkowej i Wschodniej i wywołały ostrą krytykę, m. in. ze strony polskiej.

European Policies Research Centre - Instytut przy uniwersytecie w Strathclyde w Szkocji. Na zlecenie Komisji Europejskiej sporządza i publikuje coroczne raporty o polityce regionalnej UE, jej instrumentacji i efektach.

Europejska Izba Obrachunkowa - organ Wspólnot Europejskich, powołany w 1977 r. zajmujący się kontrolą finansów wspólnoty.

Europejska Karta Samorządu Lokalnego (terytorialnego) - przyjęta przez Komitet Ministrów Rady Europy 15 października 1985 r. Karta definiuje samorząd, wskazuje jego prawa i niezbędne kompetencje. Kartę podpisała większość państw członkowskich Rady Europy, w tym Polska.

Europejska Karta Samorządu Regionalnego - przygotowywana przez Radę Europy swoista "konstytucja" regionalna, określająca status regionu . zob. Europejska Karta Samorządu Lokalnego.

Europejska Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych została uchwalona przez Radę Europy w Rzymie 4.11.1950 r. Określa podstawowe i niezbywalne prawa każdego człowieka i zobowiązuje państwa sygnatariuszy do przestrzegania i gwarantowania ich wszystkim osobom będącym pod ich jurysdykcją (tzn. nie tylko obywatelom). Do najważniejszych praw wyrażonych w Konwencji można zaliczyć: prawo do życia, wolności myśli, sumienia, poglądów i przekonań religijnych, wolność zgromadzeń, prawo do sprawiedliwego procesu, prawo ochrony własności, zakaz niewolnictwa i każdej formy przymusowej pracy, prawo podejmowania wyboru. Organami ustanowionymi przez Konwencję są: Europejska Komisja Praw Człowieka i Europejski Trybunał Praw Człowieka.

Europejska Perspektywa Rozwoju Przestrzennego (EPRP) - studium perspektyw rozwoju i zagospodarowania terytorium Unii Europejskiej, sporządzone przy szerokim udziale państw członkowskich, obejmujący także obszar krajów stowarzyszonych. Dokument ten nie ma charakteru obligatoryjnego, jednak pełni ważna rolę opiniotwórczą w sferach administracji i biznesu.

Europejska Unia Parlamentarna - została utworzona w lipcu 1943 z inicjatywy Richarda Nicolasa Coudenhove-Kalergi. Na pierwszym kongresie w Ystad podkreślono konieczność budowy powszechnej unii gospodarczej między państwami objętymi planem Marshalla. Na następnym kongresie w Interlaken w Austrii posunięto się o krok dalej, postulując utworzenie unii politycznej i obronnej. Jednym z ciekawszych osiągnięć EUP było stworzenie projektu federalnego państwa europejskiego. W późniejszych latach aktywność EUP wygasła.

Europejska Wspólnota Energii Atomowej - jedna z trzech Wspólnot Europejskich powstała na mocy traktatów rzymskich 1 stycznia 1958 r. Jej główne cele to: pokojowa współpraca w dziedzinie rozwoju technologii jądrowych, utworzenie i szybki rozwój przemysłu nuklearnego, przyczynianie się do poprawy standardów życia w państwach członkowskich poprzez swobodny rozwój technik, przepływ specjalistów, zabezpieczenie transportu i gwarancje wykorzystania materiałów i paliw jądrowych, rozwój badań, ustalenie jednolitych standardów i norm bezpieczeństwa. Jej instytucje pierwotne, takie jak Rada Ministrów Euroatomu, Zgromadzenie Parlamentarne Euroatomu, Komisja zostały uwspólnione z odpowiadającymi organami pozostałych dwóch Wspólnot po powstaniu EWG i układach o fuzji (1965) i są obecnie wspólnymi instytucjami Unii Europejskiej (Parlament Europejski, Rada UE, Komisja Europejska, Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich, Trybunał Rewidentów Księgowych i Komitet Ekonomiczno Społeczny)

Europejska Wspólnota Gospodarcza (EWG) do realizacji pomysłu kompletnej unii ekonomicznej przystąpiono z inicjatywy państw Unii Ekonomicznej Beneluksu na podstawie planu Beyena. W końcu na podstawie traktatów rzymskich z 1957 r. Utworzono w 1958 Europejską Wspólnotę Gospodarczą. Do celów EWG (EEC) należą: równomierny rozwój gospodarczy, spójność ekonomiczna i podnoszenie poziomu życia. Jest to realizowane dzięki: zniesienie wszelkich ograniczeń celnych, swobodny przepływ ludzi, towarów, usług i kapitału, wspólnej polityce w zakresie handlu, rolnictwa, transportu, ochrony środowiska, energetycznej i kulturalnej, wspieranie badań, ujednolicenie wolnego rynku i prawodawstwa z tym związanego, stowarzyszenie i szeroka współpraca z krajami spoza EWG. Od 1992 EWG zmieniła nazwę na Wspólnota Europejska. Jej instytucje pierwotne, takie jak Rada Ministrów, Komisja zostały uwspólnione z odpowiadającymi organami pozostałych dwóch Wspólnot po powstaniu EWG i układach o fuzji (1965) i są obecnie wspólnymi instytucjami Unii Europejskiej (Parlament Europejski, Rada UE, Komisja Europejska, Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich, Trybunał Rewidentów Księgowych i Komitet Ekonomiczno Społeczny).

Europejska Wspólnota Polityczna (EWP) system współpracy rządów państw członkowskich Wspólnot w zakresie spraw zagranicznych. Powstał w 1970 r. i rozwijał się w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych. Na mocy traktatu z Maastricht kwestie polityki zagranicznej weszły w zakres drugiego filaru Unii Europejskiej.

Europejska Wspólnota Węgla i Stali EWWiS - pierwsza integracyjna organizacja będąca pierwszym krokiem na drodze do zjednoczonej Europy. Została założona przez 6 państw: Belgię, Holandię, Luksemburg, Francję, RFN i Włochy w Paryżu w 1951, a weszła w życie 23.07.1952 r. Cele EWWiS to: rozwój gospodarczy i podnoszenie standardów życia społeczeństw państw członkowskich, efektywna produkcja węgla i stali, zapewnienie regularnych dostaw, kontrola cen, zabezpieczenie interesów robotników, producentów i użytkowników, ochrona środowiska związana z wydobywaniem węgla i produkcją stali. Jej instytucje pierwotne, takie jak Wysoka Władza, Komisja, Trybunał Sprawiedliwości EWWiS, Wspólne Zgromadzenie EWWiS zostały uwspólnione z odpowiadającymi organami pozostałych dwóch Wspólnot po powstaniu EWG i układach o fuzji (1965) i są obecnie wspólnymi instytucjami Unii Europejskiej (Parlament Europejski, Rada UE, Komisja Europejska, Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich, Trybunał Rewidentów Księgowych i Komitet Ekonomiczno Społeczny).

Europejski Bank Centralny EBC - ponadnarodowy główny (centralny) bank Europejskiego Systemu Banków Centralnych. Do systemu wejdą także banki narodowe państw tworzących unię walutową. EBC powstanie w trzecim etapie unii gospodarczej i walutowej (1999 r.) Będzie zajmowało się emisją euro oraz prowadzeniem polityki pieniężnej i walutowej w Unii Europejskiej. Siedziba EBC zostanie Frankfurt nad Menem.

Europejski Bank Inwestycyjny EBI - bank powołany na mocy Traktatu Rzymskiego mający służyć finansowaniu rozwoju gospodarczego Wspólnoty. Podstawowym zadaniem EBI jest równoważenie i stabilizacja wspólnego rynku poprzez udzielanie pożyczek i gwarancji kredytów, przyznawanych przez inne banki, które następnie są wykorzystywane we wszystkich sektorach gospodarczych (przede wszystkim w telekomunikacji, transporcie, przemyśle, energetyce oraz ochronie środowiska).

Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju EBOiR - powstał w 1990 roku i ma swą siedzibę w Londynie. Zadaniem Banku jest wspieranie gospodarczych przedsięwzięć podmiotów Europy Środkowej i Wschodniej. Udziałowcami Banku jest 57 państw, w tym kraje Unii Europejskiej oraz Europejski Bank Inwestycyjny.

Europejski Obszar Gospodarczy (EOG) - faktyczne porozumienie i zaciśnienie, a właściwie ujednolicenie współpracy między Wspólnotami Europejskimi a krajami EFTA (Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu). W czerwcu 1990 rozpoczęto oficjalne rokowania o utworzeniu EOG. EFTA zobowiązała się do przyjęcia większości przepisów obowiązujących we Wspólnotach. Układ został podpisany w maju 1992 r. Do EOG nie przystąpiła Szwajcaria (veto w referendum). Lichtenstein przystąpił do EOG trzy lata później. Cele EOG to: integracja z krajami EFTA w tworzeniu wspólnego rynku wewnętrznego oraz ożywienie gospodarcze i redukcja bezrobocia.

Europejski System Walutowy I i II (EMS) - wszedł w życie 13.03.1979 r. i zastąpił europejskiego węża walutowego. Składał się z trzech elementów: ecu, mechanizmu kursowego i mechanizmu kredytowego. Poprzez m.in. skomplikowane mechanizmy interwencyjne EMS ma za zadanie utrzymać stabilne kursy wymiany walutowej między krajami członkowskimi Wspólnot. Przynależność do EMS jest jednym z warunków uczestnictwa w Unii Gospodarczej i Walutowej i wprowadzenia euro. EMS II został utworzony w 1996 z myślą o państwach, które a) nie mogą wstąpić do UGW bo nie należały do pierwotnego EMS b) mają problemy z pokonaniem kryteriów konwergencji (patrz. Unia Gospodarcza i Walutowa), jak np. Grecja c) nie chcą wstąpić do UGW z własnej woli (Wielka Brytania i Dania). EMS II ma za zadanie regulować kursy walutowe między krajami EMS II, a tymi należącymi do obszru euro i wzmacniać te waluty, których kursy mogą spadać względem euro.

Europejski Trybunał Praw Człowieka - został powołany w 1950 r. na podstawie Europejskiej konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Rozpatruje wszelkie sprawy przekazywane mu przez państwa sygnatariuszy lub Europejską Komisję Praw Człowieka (obecnie niższa izba Trybunału). Swoje decyzje i sprawozdania przekazuje Komitetowi Ministrów Rady Europy, który zajmuje się egzekucją wyroków. Od 1998 r. Trybunał składa się z 40 sędziów wybieranych na 6 lat.

Europejski Trybunał Rewidentów Księgowych - organ odpowiedzialny za kontrolę budżetu Unii Europejskiej (w dużym uproszczeniu jest to unijna NIK, chociaż nie ma tak szerokich uprawnień). Trybunał bada też wykorzystanie środków Phare w krajach Europy Środkowej.

europejski wąż walutowy - został powołany na podstawie planu Wernera w 1972 r. Jego głównym zadaniem było ustalenie ram dla wahań kursów walut państw członkowskich (2,25%, a po kryzysie w 1992 15%). Obecnie jest częścią Europejskiego Systemu Walutowego (mechanizm kursowy). Do węża nie należą: korona szwedzka, funt brytyjski i grecka drachma.

Europejskie Miasto Kultury - tytuł corocznie (od 1985 r.) przyznawany jednemu z miast Unii. Za tytułem idą dotacje na imprezy kulturalne. Kraków będzie jednym z europejskich miast kultury w 2000 r., ale jako miasto spoza Unii nie może na razie liczyć na znaczące środki.

Europejskie Stowarzyszenie Agencji Rozwoju (EURADA) - ponadnarodowa organizacja zaangażowana w sprawy rozwoju regionalnego. Założona w 1991r., zrzesza ok. 140 agencji z Unii Europejskiej. Od 1996 r. Członkami stowarzyszonymi są niektóre polskie agencje.

Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu (EFTA) organizacja międzynarodowa powołana w 1960 r. w Sztokholmie przez: Austrię, Danię, Norwegię, Portugalię, Szwajcarię, Szwecję i Wielką Brytanię. Celem organizacji było utworzenie strefy wolnego handlu. Większość państw EFTA wstąpiła potem do Wspólnot Europejskich. Obecnie jej członkami są tylko cztery kraje: Islandia, Liechtenstein, Norwegia i Szwajcaria. Siedziba organizacji mieści się w Genewie. Polska w 1992 r. zawarła z EFTA porozumienie o ustanowieniu strefy wolnego handlu.

Europol - Europejski Urząd Policyjny to międzynarodowa europejska instytucja krajów członkowskich. Powstał w celu ułatwianiem współpracy w zakresie zwalczania terroryzmu, przemytem narkotyków, osób, samochodów i materiałów radioaktywnych, ograniczenia nielegalnej imigracji, zwalczania prania brudnych pieniędzy oraz tworzenie ogólnoeuropejskiego policyjnego systemu informacyjnego. Europol jest kolejnym etapem na drodze budowy wspólnej policji. Już w 1994 powstała Europejska Jednostka Policyjna do Zwalczania Przestępczości Narkotykowej (EDU), zajmująca się szczególnie ciężkimi przypadkami handlu narkotykami w ramach UE. Europol nie ma uprawnień wykonawczych, a jedynie kompetencje koordynacyjne. Jego głównym zadaniem jest koordynacja dochodzeń prowadzonych przez policje państw członkowskich i zdobywanie oraz gromadzenie informacji.

euroregion - zinstytucjonalizowana forma współpracy regionów przygranicznych dwóch lub więcej państw. Polega m.in. na powoływaniu wspólnych organów koordynacyjnych, wspólnym sporządzaniu lub uzgadnianiu planów (np. zagospodarowania przestrzennego) etc. Jednostki terytorialne organizujące się w formie euroregionów działają zgodnie z prawem obowiązującym w kraju macierzystym, nie ma zatem żadnych przejawów eksterytorialności. W Unii Europejskiej euroregiony były silnie promowane jako rozwiązania pilotażowe, poprzedzające i przygotowujące integrację krajów członkowskich. W Polsce utworzono dotychczas (1998) 12, euroregionów: Neisse-Nisa-Nysa, Sprewa-Nysa-Bóbr} Pro Europa Viadrina, Pomerania, Tatry, Glacensis, Karpaty, Bug, Niemen, Pradziad, Śląsk Cieszyński i Bałtyk. Funkcjonowanie euroregionów zostało uregulowane poprzez Europejską Konwencję Ramową o Wspólparcy Transgranicznej (z 1980 roku) oraz Europejską Kartę Regionów Granicznych (z 1995 roku). Celem euroregionów jest przede wszyskim wspólpraca gospodarcza, rozwój połączeń komunikacyjnych, ochrona środowiska, działalność kulturalno-edukacyjna i turystyka.

Eurostat - Urząd Statystyczny Unii Europejskiej odpowiadający za zbieranie danych statystycznych, przygotowywanie prognoz i analiz. Przekazuje instytucjom Wspólnot Europejskich niezbędne informacje statystyczne, współpracuje z urzędami statystycznymi państw członkowskich, które mogą uzyskać od Eurostatu informacje dotyczące rozwoju integracji europejskiej w ramach UE.

ewaluacja (programu) - oszacowanie oddziaływania pomocy strukturalnej Wspólnoty w odniesieniu do celów oraz analiza jej wpływu na specyficzne problemy strukturalne.

ewaluacja całościowa (globalna) - podstawowe narzędzie stosowane w polityce strukturalnej Unii Europejskiej. Przedmiotem ewaluacji globalnej jest cały program wspierany ze środków pomocowych.

ewaluacja końcowa - ewaluacja dokonywana po zakończeniu realizowanego programu, której głównym celem jest określenie jego długotrwałych efektów, w tym wielkości zaangażowanych środków, skuteczności i efektywności pomocy. Głównym celem ewaluacji końcowej jest przede wszystkim dostarczenie informacji na temat długotrwałych efektów, powstałych w wyniku wdrażania danego programu, wraz ze sformułowaniem wniosków dotyczących kierunku polityki strukturalnej.

ewaluacja okresowa - ewaluacja dokonywana w trakcie realizowania programu. W przypadku programów strukturalnych przeprowadzana jest w połowie okresu programowania, a jej celem jest oszacowanie stopnia osiągnięcia zakładanych celów w świetle wcześniej przeprowadzonej ewaluacji wstępnej, zwłaszcza pod względem dostarczonych produktów i osiągniętych rezultatów oraz określenie trafności zamierzeń w stosunku do aktualnych trendów społeczno-gospodarczych. Wyniki ewaluacji okresowej służą ewentualnym modyfikacjom dokumentów programowych. Dostarczone za jej sprawą informacje powinny być wykorzystane przy przygotowaniu programu w następnym okresie programowania.

ewaluacja wstępna - ewaluacja przeprowadzana przed rozpoczęciem realizacji programu. Jej podstawowym zadaniem jest zweryfikowanie długoterminowych efektów wsparcia, zawartych w przygotowanych dokumentach programowych. Zasadniczym celem ewaluacji wstępnej jest zwiększenie jakości dokumentów programowych poprzez udział w procesie programowania podmiotu niezależnego od instytucji programującej. Ewaluacja wstępna ma zapewnić, iż środki przeznaczane na realizację polityki zmniejszania różnic w poziomie rozwoju pomiędzy poszczególnymi regionami Unii Europejskiej zostaną wykorzystane w sposób gwarantujący osiągnięcie najlepszych efektów.

F
finansowy wkład Wspólnoty - wielkość środków asygnowana przez Komisję Europejską w ramach pomocy finansowej, stanowiąca określoną proporcję kwalifikujących się kosztów programu lub projektu.

fundamentalna matryca polskiej przestrzeni - termin stosowany w historii gospodarczej i w geografii regionalnej, odnoszący się do wydarzeń i procesów dziejowych, które ukształtowały podstawowe elementy obecnej przestrzeni Polski, np. sieć osadniczą, układ szlaków komunikacyjnych, i są przyczyną istniejących obecnie różnic w rozwoju społeczno-gospodarczym polskich regionów. Naukowcy zajmujący się tą problematyką uważają, że fundamentalna matryca polskiej przestrzeni pochodzi z okresu średniowiecza i renesansu. W literaturze termin ten odnoszony jest również do przestrzeni kultury polskiej, która począwszy od średniowiecza stała się istotnym elementem przestrzeni kultury europejskiej.

fundusz dotacji - typ projektu o charakterze funduszu dotacji skierowanego na realizację konkretnego zagadnienia. W przypadku projektu tego typu operator funduszu rozdzielający dotacje pomiędzy odbiorców ostatecznych uznawany jest za beneficjenta końcowego pomocy.

fundusze przedakcesyjne - środki bezzwrotnej pomocy finansowej udzielanej przez Unię Europejską krajom kandydującym. Ich najważniejszym zadaniem jest przygotowanie tych krajów do członkostwa w UE oraz pomoc w wyrównaniu różnic gospodarczych. Do instrumentów funkcjonujących w ramach tych funduszy zaliczone zostały: PHARE, ISPA, SAPARD.

G
GATT - Układ Ogólny o Cłach i Handlu. GATT to umowa wielostronna z 1947 r. oraz organizacja międzynarodowa zajmująca się realizacją tej umowy. W ramach GATT prowadzącego negocjacje (tzw. rundy GATT) i zawierano umowy znoszące przeszkody w handlu międzynarodowym. Z początkiem 1995 r. GATT został zastąpiony przez Światową Organizację Handlu (WTO), która posiada szerszy od niego zakres uprawnień.

grant - bezpośrednia płatność o charakterze niekomercyjnym, dokonywana przez Jednostkę Kontraktującą na rzecz określonego beneficjenta w celu podjęcia przez niego odpowiednich działań (a w niektórych przypadkach sfinansowania części budżetu projektu) promujących np. cele polityki strukturalnej UE.

grant globalny - Global Grant - Obok klasycznego trybu przygotowania Ramowych Planów Wsparcia i programów operacyjnych , Unia Europejska wykorzystuje możliwość przekazania środków Funduszy Strukturalnych w formie grantu globalnego dla instytucji-pośrednika wskazanego przez zainteresowane państwo członkowskie. Zawarta w tej sprawie umowa określa: rodzaje działań, kryteria doboru beneficjentów, warunki i zakres pomocy Funduszy Strukturalnych, monitoring. Zasadniczo granty globalne służą wsparciu lokalnych inicjatyw rozwojowych. Instytucja-pośrednik musi przedstawić gwarancje płynności finansowej, mieć kompetencje administracyjne, operować na obszarze danego regionu (regionów).

GREEN (Program Badań Podstawowych w dziedzinie Środowiska Naturalnego dla Krajów Europejskich) - program przyjęty w 1990 r. dotyczy szeroko pojętej ochrony środowiska naturalnego. Jego główne cele to przede wszystkim ekologiczne uświadamianie obywateli i niwelowanie gospodarczych zagrożeń dla środowiska naturalnego w produkcji. GREEN ma wspierać technologie proekologiczne, inicjować współpracę naukową i techniczną między UE a państwami trzecimi (szczególnie Europy Środkowej i Wschodniej), rozwijanie wszelkiego rodzaju instytucji zajmujących się ochroną środowiska oraz opracowywanie wspólnych programów. W ramach współpracy z państwami Europy Środkowo- Wschodniej powstał program Copernicus jako uzupełnienie GREEN.

grupa Schengen - państwa Unii Europejskiej będące stronami układu o znoszeniu między sobą kontroli granic w ruchu osobowym. Układ został zawarty q 1985 r. w Schengen (Luksemburg) przez Belgię, Holandię, Luksemburg, Niemcy i Francję. W 1990 r. zawarto nowy układ, uzupełniający uzgodnienia z 1985 r. Wszedł on w życie 1995 r. Do układu przystąpiły kolejne państwa: Włochy, Hiszpania, Portugalia, Grecja, Austria oraz pięć krajów nordyckich (Dania, Finlandia, Szwecja, Norwegia i Islandia). Pełnoprawnymi członkami Grupy są tylko Hiszpania i Portugalia. Pozostałe kraje mają status obserwatora. (do 1998 r.).

grupa Wyszehradzka - forma współpracy czterech państw: Czech, Polski, Słowacji, Węgier. Do rozpadu Czecho-Słowacji grupę nazywano Trójkątem Wyszehradzkim. Pierwsze spotkanie prezydentów i premierów tych państw odbyło się w 1990 r. w Bratysławie, ale dopiero na drugim szczycie w Wyszehradzie (Węgry) w 1991 r. ustalono cele i zakres współpracy. Obejmuje ona obecnie kwestie polityczne, gospodarcze i społeczne, w tym konsultacje w sprawach integracji z Unią Europejską i NATO.

H
harmonizacja prawa z prawem unijnym - proces dostosowania prawa danego kraju członkowskiego lub kandydującego do prawa wspólnotowego. Dorobek prawny UE, który państwo kandydujące jest zobowiązane przyjąć liczy ok. 22 tys. przepisów znanych pod nazwą acquis communautaire . Instytucją koordynującą harmonizację prawa państw kandydujących jest TAIEX. Harmonizacja nie stanowi formalnego warunku członkostwa w UE, jednak w praktyce proces ten jest niezbędny i jako określony w układach o stowarzyszeniu konieczny do rozpoczęcia przez Komisję Europejską negocjacji akcesyjnych z danym państwem. Acquis communautaire musi być zaakceptowane bez zastrzeżeń, możliwe są jednak tzw. okresy przejściowe na harmonizację prawa w pewnych dziedzinach.

I
Inicjatywy Unii Europejskiej (CI) - forma pomocy finansowej Funduszy Strukturalnych dla słabiej rozwiniętych regionów oraz szczególnie ważnych sektorów. Inicjatywy Unii opracowywane są na podstawie wytycznych ustalanych przez Komisję Europejską . Wytyczne te stanowią uzupełnienie Ramowych Planów Wsparcia (CSF) i ułatwiają rozwiązywanie problemów mających szczególnie poważny wpływ na organizm Unii Europejskiej. Inicjatywy Unii stanowią 10% wartości środków Funduszy Strukturalnych, z tego jeden punkt procentowy jest przeznaczony na tzw. akcje innowacyjne. Liczba i charakter Inicjatyw Wspólnotowych ulegają zmianom w zależności od zidentyfikowanych problemów mających wpływ na funkcjonowanie Unii Europejskiej. W latach 2000-2006 są to: EQUAL, INTERREG LEADER , URBAN.

innowacyjność - zdolność przedsiębiorstw do tworzenia i wdrażania innowacji oraz faktyczna umiejętność wprowadzania nowych i zmodernizowanych wyrobów, nowych lub zmienionych procesów technologicznych lub organizacyjno - technicznych.

Instrument Przedakcesyjnej Polityki Strukturalnej (ISPA) - instrument finansowy w ramach Funduszy przedakcesyjnych, wspierający 10 krajów Europy Środkowo-Wschodniej przygotowujących się do akcesji do UE. Wzorowany na Funduszu Spójności, przeznaczony jest dla dużych projektów inwestycyjnych (powyżej 5 mln Euro). Wsparcie obejmuje działania w zakresie środowiska naturalnego oraz dostosowania sieci komunikacyjnych i transportowych do standardów europejskich. Instrument jest równoległy do programu wsparcia dla rolnictwa i obszarów wiejskich SAPARD oraz Phare, zintegrowanych w ramach Partnerstwa dla Członkostwa.

instrumenty rozwoju regionalnego - regulacje i działania wspierające rozwój regionalny. Na ogół wyróżnia się następujące instrumenty:
1. Instrumenty finansowe:
a) bezpośrednie: dotacje, "miękkie" kredyty (o obniżonym lub subsydiowanym oprocentowaniu), koncesje podatkowe i parapodatkowe, subsydia dla przedsiębiorstw,
b) pośrednie: gwarancje bankowe, poręczenia, udziały kapitałowe;
2. Rozwój infrastruktury technicznej;
3. Rozwój "miękkiej" infrastruktury (otoczenia instytucjonalnego biznesu). Wsparcie głównie na rzecz:
a) dostępu do informacji i doradztwa,
b) szkoleń,
c) B+R (Badań i Rozwoju), transferu technologii i innowacji;
4. Instrumenty niematerialne, w tym instrumenty planistyczne, oparte na analizie SWOT i strategii rozwoju.

instytucja zarządzająca - instytucja lub organ publiczny lub prywatny, wyznaczony przez państwo członkowskie na poziomie krajowym, regionalnym lub lokalnym, lub też państwo członkowskie, o ile sam sprawuje funkcje zarządzania pomocą, odpowiedzialna za sterowanie i nadzorowanie procesu realizacji określonego dokumentu.

instytucje otoczenia biznesu - niezbędne dla funkcjonowania i rozwoju gospodarki rynkowej instytucje publiczne i niepubliczne, komercyjne i non-profit. Należą do nich instytucje finansowe (banki, giełda. fundusze i in.), ubezpieczeniowe, informacyjne, szkoleniowe, konsultingowe, a także promocyjne. Instytucje te tworzą "otoczenie biznesu" (business environment), powszechnie uważane za jeden z decydujących czynników atrakcyjności regionu (miasta. kraju) dla inwestorów.W szerszym ujęciu ważnym elementem tego pojęcia jest prawo i instytucje prawa.

instytucje Wspólnot Europejskich - Wspólnoty Europejskie ( Wspólnota Europejska , Europejska Wspólnota Węgla i Stali , Europejska Wspólnota Energii Atomowej ) mają wspólne instytucje podkreślające ich unijny charakter, co zdecydowanie odróżnia je od innych organizacji międzynarodowych. Pierwsza unifikacja instytucji europejski nastąpiła w wyniku podpisania traktatów rzymskich, kiedy to powstały EWG (obecnie: Wspólnota Europejska) i Euroatom. Traktaty przewidywały utworzenie dla trzech wspólnot (z istniejącą już wówczas EWWiS) wspólnego organu parlamentarnego (Europejskie Zgromadzenie Parlamentarne, później Parlament Europejski) oraz sądowniczego (Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich). Dalsze uwspólnienie nastąpiło po podpisaniu w 1965 r. układów o fuzji przewidujących uwspólnienie pozostałych instytucji Wspólnot. Scalono Rady Ministrów Wspólnot i utworzono Komisję Europejską z Komisji EWG i Euroatomu oraz Wysokiej Władzy EWWiS. Instytucje Wspólnot to: Rada Unii Europejskiej , Komisja Europejska , Parlament Europejski , Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich , Trybunał Rewidentów Księgowych. Organy pomocnicze to: Komitet Ekonomiczno Społeczny (Euroatom), Komitet Regionów (Wspólnota Europejska), Komitet Doradczy (EWWiS). Nieformalnym organem, o którym mowa jest dopiero w traktacie z Maastricht (1991), jest Rada Europejska stojąca powyżej Wspólnot, bo wyznaczająca strategiczne kierunki rozwoju UE. Władze legislacyjną pełni Rada Unii Europejskiej (Rada Ministrów) z udziałem Komisji (inicjatywa ustawodawcza) i Parlamentu (współdecydowanie i konsultacja). Władzę wykonawczą pod kontrolą Rady Unii Europejskiej pełni Komisja Europejska.

J
Jednolity (uproszczony) Dokument Programowy SPD - dokument przygotowywany przez rząd kraju ubiegającego się o dostęp do pomocy finansowej z Funduszy Strukturalnych w ramach inicjatywy kraju członkowskiego. Na podstawie Ramowego Planu Wsparcia (CSF) albo SPD jest zatwierdzana przez Komisję Europejską Inicjatywa Krajowa . Dokument ten łączy w sobie funkcje Ramowego Planu Wsparcia (CSF) z wyodrębnioną uprzednio fazą przygotowywania programów operacyjnych , zawierającą zasady funkcjonowania pomocy ze strony Unii. Przygotowanie SPD skraca procedurę planistyczną - Inicjatywy Krajowe .

Jednolity Akt Europejski - ogólnowspólnotowa umowa opracowana i podpisana na konferencji międzyrządowej w Luksemburgu i Brukseli (9.09.1985 - 27.01.1986). JAE przede wszystkim stanowi modyfikację aktów założycielskich Wspólnot Europejskich i traktatów rzymskich. Postanowienia dotyczą jednak w większości działania Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej. Wprowadzają zmiany konieczne do zrealizowania, do 31.12.1992, rynku wewnętrznego. Ważne są także zmiany dotyczące mechanizmu podejmowania decyzji przez Radę Ministrów . JAE wprowadza w miejsce dotychczasowej jednomyślności, co wielokrotnie blokowało prace Rady i reformy wewnątrz Wspólnot, większość kwalifikowaną. JAE reformuje także działalność Parlamentu Europejskiego , zwiększając jego proregatywy legislacyjne (konieczność akceptacji decyzji przez parlament, poszerzenie uprawnień w zakresie procedury współdecydowania). JAE określa także ramy działania Rady Europejskiej i Europejskiej Współpracy Politycznej.

Jednolity Rynek Europejski synonim wspólnego rynku i rynku wewnętrznego

jednostka monitorująco-kontrolna - jednostka współdziałająca z instytucją płatniczą odpowiedzialna za kontrolę i monitorowanie wydatków w przekroju Funduszy Strukturalnych oraz systemu dostarczania pomocy.

jednostka zarządzająca programem PMU - jest to wskazana przez rząd (w Memorandum Finansowym ) instytucja odpowiedzialna za realizację danego programu Phare w zgodzie z procedurami i wytycznymi Komisji Europejskiej . PMU odpowiada za przygotowanie dokumentów programowych i planistycznych, sprawozdanie Komisji (i rządowi). nadzór nad realizacją przetargów, administrację finansową etc. W przypadku realizowanych przez PARR zdecentralizowanych programów regionalnych obok centralnego PMU istnieją Regionalne PMU pełniące wszystkie obowiązki PMU na obszarze swego regionu i w zakresie określonym w programie pracy dla danego regionu.

K
kategoria (obszar) interwencji - dziedzina interwencji Funduszy Strukturalnych pomocna przy identyfikacji, badaniu i monitorowaniu działań. Kategorie interwencji są wykorzystywane do wykonywania rocznych sprawozdań dotyczących Funduszy Strukturalnych i ich obciążenia w celu ułatwienia przekazu informacji dotyczących różnych polityk. Do głównych obszarów interwencji zaliczono: rolnictwo, leśnictwo, promowanie dostosowania i rozwoju obszarów rolniczych, rybołówstwo, pomoc dla dużych przedsiębiorstw, pomoc dla średnich i małych przedsiębiorstw, turystyka, infrastruktura transportowa, infrastruktura telekomunikacyjna i społeczeństwo informacyjne, infrastruktury energetyczne, infrastruktura środowiskowa, planowanie przestrzenne i odbudowa, infrastruktura społeczna i ochrony zdrowia publicznego.

Know-How Found Fundusz Know-How dla Polski, utworzony w Wielkiej Brytanii w 1989 r. na rzecz pomocy dla rozwoju demokracji w Polsce i przechodzenia do gospodarki rynkowej. |redniorocznie finansuje pomoc o wartości ok. 10 mln GBP (55 mln PLN). Wyraźnie regionalny wymiar ma realizowany w woj. lubelskim i białostockim Polsko-Brytyjski Program Rozwoju Przedsiębiorczości.

Komisja Europejska - główna instytucja Wspólnot Europejskich pełniąca funkcje wykonawcze i zarządzające. Komisja składa się z komisarzy, pochodzących z państw UE - 1 komisarz z mniejszych państw i po 2 komisarzy z państw większych. Kadencja komisarza trwa 5 lat. Decyzje wewnątrz Komisji podejmowane są kolegialnie. Komisja odpowiada za swe decyzje przed Parlamentem Europejskim . Parlament może wystąpić z wotum nieufności, ale jedynie wobec całej Komisji. Poszczególni komisarze mogą być odwoływani jedynie przez rządy swych państw lub przez Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich . Najważniejsze zadania/uprawnienia Komisji to: prawo zgłaszania projektów ustaw prawnych, nadzór nad stosowaniem prawa wspólnotowego przez państwa członkowskie i przedsiębiorstwa, uchwalanie przepisów wykonawczych do obowiązujących aktów prawnych, reprezentowanie Wspólnot wobec państw trzecich i innych organizacji międzynarodowych. Przy siedzibie Komisji Europejskiej w Brukseli akredytowani są przedstawiciele dyplomatyczni państw członkowskich UE i państw trzecich.

Komitet Ekonomiczno-Społeczny jeden z pozarządowych organów pomocniczych (konsultacyjnych) Wspólnoty Europejskiej i Euroatomu.

Komitet Integracji Europejskiej - organ polskiej administracji państwowej mający na celu koordynowanie i programowanie polityki integracji Polski z Unią Europejską. Powołany został 8.08.1996. Członkami Komitetu są: przewodniczący (obecnie premier Jerzy Buzek), sekretarz, ministrowie spraw zagranicznych (Bronisław Geremek), spraw wewnętrznych i administracji, gospodarki, finansów (Leszek Balcerowicz), ochrony środowiska, pracy i polityki socjalnej, rolnictwa i gospodarki żywnościowej, zasobów naturalnych i leśnictwa, gospodarki, sprawiedliwości (Hanna Suchocka). Przewodniczący ma prawo powołania w skład KIE dodatkowych trzech osób, jeżeli pełnione przez nie funkcje mogą mieć znaczenie dla prac Komitetu. W posiedzeniach może uczestniczyć także prezes NBP, szef Rządowego Centrum Studiów Strategicznych oraz minister z prawem głosu, gdy rozpatrywane sprawy wchodzą w jego kompetencje. Zadania KIE: koordynowanie procesu adaptacji i integracji z UE, koordynowanie prac dostosowawczych w zakresie instytucji prawnych, opiniowanie czy przygotowywane projekty aktów prawnych zgodne są z prawem Wspólnotowym, dostosowanie organów samorządowych i włączanie ich w proces integracji, współpraca z Komisją Europejską w zakresie integracji, przedstawianie rządowi projektów podziału środków z pomocy UE, projektów aktów prawnych wykonawczych w zakresie działań integracyjnych i sprawozdań z przebiegu negocjacji i realizacji programów dostosowawczych.

komitet monitorujący - podmiot powoływany wspólnie przez KE oraz kraj beneficjenta dla celów oceny i nadzorowania danego programu. Jego zadaniem jest zapobieżenie jednostronnym ocenom, wypracowanie kryteriów i sposobu oceny programu, częstotliwości i zakresu analiz cząstkowych i końcowych.

Komitet Regionów - najmłodsza instytucja UE (Komitet utworzono w 1994 r.), w skład której wchodzi 222 reprezentantów regionów państw członkowskich Unii (najczęściej są to szefowie regionów, burmistrzowie dużych miast oraz przewodniczący samorządów lokalnych). Prace Komitetu odbywają się w ośmiu stałych komisjach. Misją Komitetu jest umożliwienie uczestniczenia reprezentantów społeczności regionalnych i lokalnych w realizacji polityki Unii Europejskiej. Na mocy Traktatu z Mastricht istnieje obowiązek konsultowania się z Komitetem w takich sprawach jak sieci transeuropejskie, zdrowie publiczne, edukacja, młodzież, kultura oraz spójność ekonomiczna i socjalna. Komitet może z własnej inicjatywy opiniować działania w zakresie rolnictwa i ochrony środowiska bezpośrednio dotyczące miast oraz regionów.

komitet sterujący wyborem projektów - podmiot powoływany przez instytucję zarządzającą w celu opiniowania i konsultowania wybór projektów kwalifikujących się do wsparcia z Funduszy Strukturalnych.

koncepcja kręgów koncentrycznych Delorsa - koncepcja procesu integracyjnego przedstawiona w 1989 przez przewodniczącego Komisji Europejskiej, Jacques'a Delorsa. Według tej koncepcji Wspólnoty Europejskie miały stanowić centralne jądro integracji europejskiej. Wokół "jądra" skupione miały być kolejne kręgi integracji w ramach EFTA, państwa Europy Środkowo Wschodniej stowarzyszone z UE, pozostałe państwa w ramach OBWE. Stopień integracji miał być najsilniejszy w centrum i dalej jego natężenie miało słabnąć w poszczególnych kręgach. Wobec szybkiego i silnego procesu integracji z UE w latach 90. zrezygnowano z realizacji tej koncepcji.

Koncepcja Polityki Przestrzennego Zagospodarowania Kraju (KPPZK) - dokument planistyczny określający przyrodnicze, kulturowe, społeczne i ekonomiczne uwarunkowania oraz cele polityki przestrzennej Polski. Dokument po jego zaakceptowaniu przez Radę Ministrów w dniu 5 października 1999 r. stanowi podstawę dla programowania ponadlokalnych przedsięwzięć publicznych, wpływających na przestrzenne zagospodarowanie kraju.

konfederacyjna koncepcja integracji - koncepcja opowiadająca się za współpracą międzynarodową suwerennych państw z zachowaniem maksymalnej niezależności tych państw. Była to luźna koncepcja integracji polegającej na współpracy międzynarodowej, a nie ponadnarodowej. Koncepcja nosi także miano "Europy ojczyzn". Głównym inicjatorem i propagatorem tej koncepcji był prezydent Francji, Charles de Gaulle.

konferencja międzyrządowa - konferencja państw członkowskich Wspólnot/Unii Europejskiej, zwołana w celu dokonania zmian we współpracy wzajemnej. Ostatnia z takich konferencji zajmowała się reformą Unii Europejskiej. Rozpoczęła się w marcu 1996 r. w Turynie, a zakończyła 17 VI1997r, w Amsterdamie. Głównymi zadaniami konferencji były: usprawnienie procesu decyzyjnego w taki sposób, aby Unia mogła przyjąć nowych członków, przegląd uprawnień Unii w sprawach politycznych oraz "przybliżenie" Unii do jej obywateli. Owocem obrad konferencji jest traktat amsterdamski.

Kongres Haski - odbył się w dniach 7-10.05.1948 w Hadze. Wzieło w niej udział szerokie grono przedstawicieli 6 państw europejskich ("szóstka"). Kongres wydał rezolucję nawołującą państwa europejskie aby tworzyły ponadnarodową strukturę państwa europejskiego zrzekając się części swej suwerenności na rzecz organów ponadnarodowych. Nie narzucono jednak, czy przyszła Europa ma mieć charakter federacyjny, czy konfederacyjny. Kongres powołał Międzynarodowy Komitet Stowarzyszeń na rzecz Jedności Europy. Z niego wyłonił się istniejący do dziś Ruch Europejski, którego celem jest wspieranie wszelkich form integracji europejskiej. Kongres powołał także Europejską Fundację Kultury.

Kongres Władz Lokalnych i Regionalnych Rady Europy - powstał w 1994 r. na bazie Europejskiej Konferencji Samorządu Lokalnego. Cele: popieranie autonomii władz lokalnych i regionalnych, zapewnienie wpływu na politykę, stymulowanie współpracy międzyregionalnej. Reprezentowanych jest 39 krajów członkowskich Rady Europy (572 przedstawicieli samorządów).

koniec okresu dopuszczalności - data zakończenia projektu odnosząca się do płatności dokonywanych przez końcowych beneficjentów przedłużona, na wniosek kraju członkowskiego o dwa lata.

konstytucjonalna koncepcja integracji - koncepcja pojawiła się jako odłam koncepcji federalistycznej . Koncepcja ta zakładała integrację na bazie regulacji konstytucyjnych, które miały ukształtować ponadnarodową strukturę organów europejskich i oddzielić ich kompetencje od kompetencji organów narodowych. Konstytucjoniści opowiadali się za utworzeniem organizacji otwartej dla wszystkich państw europejskich gotowych kierować się jedynie regulacjami konstytucyjnymi. Głównym przedstawicielem tej drogi był Winston Churchill.

kontrakt wojewódzki - instrument wspierania rozwoju regionalnego, w ramach którego samorządy otrzymały z budżetu państwa dotacje na wsparcie realizacji zadań własnych, wynikających z wojewódzkich strategii i programów rozwoju wpisujących się w cel i priorytety strategicznych dokumentów rządowych.

kontrola finansowa - mechanizmy i środki zapewniające prawidłowe funkcjonowanie procesu gromadzenia i dysponowania środkami publicznymi. Kontrola finansowa obejmuje kontrolę zarządczą oraz audyt.

kontrola na miejscu - kontrola prowadzona w zakresie operacji finansowanych przez Fundusze oraz systemów zarządzania i kontroli, prowadzona w miejscu realizacji projektu.

kontrola wyrywkowa - kontrola dokonywana na reprezentatywnej próbce operacji o wartości co najmniej 5% dopuszczalnych wydatków.

Koordynator Krajowy PHARE - instytucja rządowa odpowiedzialna za ogólną koordynację programu Phare w danym kraju i za bieżące uzgodnienia z Komisją Europejską (dawcą). W Polsce jest to Urząd Komitetu Integracji Europejskiej, który pełni rolę koordynatora także dla innych programów pomocy bezzwrotnej.

korekta finansowa - korekta finansowa jest przeprowadzana po wykryciu indywidualnych bądź systemowych nieprawidłowości i polega na anulowaniu całości lub części wkładu Wspólnoty, który może być ponownie wykorzystany, po konsultacjach z Komisją, w ramach innego projektu.

koszty kwalifikowalne - koszty, których poniesienie jest merytorycznie uzasadnione lub zwłaszcza koszty, które spełniają kryteria zasadności wyznaczone przez instytucję zarządzającą.

koszty kwalifikowalne ogółem - koszty poniesione przez państwa członkowskie w zakresie zarządzania, wdrażania, monitorowania oraz nadzoru nad Funduszami Strukturalnymi

Krajowy Program Operacyjny PHARE COP - jest dokumentem opisującym zwięźle wszystkie programy uzgodnione z rządem i finansowane przez Phare w ramach budżetu na dany rok. Krajowy Program Operacyjny jest umową finansową. Załącznikami do niego są znacznie bardziej szczegółowe dokumenty opisujące programy sektorowe. Zob. Sektorowy Program Operacyjny.

kryteria konwergencji - wynikające z Traktatu z Maastricht ( Traktat o Unii Europejskiej ) kryteria określające warunki przystąpienia poszczególnych państw członkowskich do unii walutowej. Podstawowe kryteria są następujące:
1. niska inflacja - poniżej 3%, nie więcej niż 1,5 punktu procentowego ponad średnią z trzech państw o najniższej inflacji;
2. deficyt budżetowy poniżej 60% PKB (Produktu Krajowego Brutto);
3. wahania kursu waluty w ściśle określonych granicach;
4. stabilność długoterminowej stopy procentowej; nie może ona wynosić więcej niż 2 punkty procentowe ponad średnią z trzech państw o najniższej inflacji. Wiele spośród państw członkowskich Unii nie spełnia tych kryteriów.

kryteria wyboru projektów - określony zestaw wymogów formalnych i merytorycznych, zawartych w programie uzupełniającym, które muszą spełnić projekty, aby uzyskać dofinansowanie ze środków pomocowych. W przypadku Funduszy Strukturalnych kryteria wyboru projektów formułowane są przez instytucję zarządzającą, a następnie aprobowane przez Komitet Monitorujący.

kwalifikowalność kosztów - spełnienie przez koszty działań lub operacji określonych warunków, do których należą: (1) zgodność z wymogami Funduszu, z którego miałaby pochodzić pomoc; (2) spójność planowanych działań lub operacji z zatwierdzonym programem operacyjnym.

kwalifikowalność wydatków - spełnienie p

Gość

Tutaj nie ma calego slownika...
mozecie go znalesc na stronie [link widoczny dla zalogowanych]
Gdyby ktos nie wiedzial jak znalesc, to trzeba wejsc na fundusze 2004-2006, po lewej stronie jest odnosnik do slownika.

Gość

i reszta (nie wiem czy z tej samej strony, ja korzystałam z [link widoczny dla zalogowanych] )

Kwantyfikacja (Quantification) – przedstawianie w postaci liczbowej efektów realizacji programów finansowanych z Funduszy strukturalnych na poziomie produktu, rezultatu oraz oddziaływania.

L

LEADER – inicjatywa Wspólnoty polegająca na wsparciu dla projektów rozwoju obszarów wiejskich, zwłaszcza lokalnych przedsięwzięć pilotażowych. Inicjatywa ta jest w całości finansowana przez Sekcję Orientacji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej (Commission Communication of 14 April 2000 to the Member States laying down guidelines for the Community Initiative for Rural Development (Leader+) oraz Propozycja Decyzji Rady w sprawie strategicznych wytycznych Wspólnoty dla rozwoju obszarów wiejskich COM(2005) 304 końcowy).

M

Memorandum Finansowe (Financing Memorandum) – umowa pomiędzy Komisją Europejską a krajem będącym adresatem pomocy, w ramach funduszy przedakcesyjnych i Funduszu Spójności, wyznaczająca cele oraz zasięg danego programu pomocowego. Podpisanie memorandum kończy fazę →programowania i rozpoczyna fazę wdrażania.

Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju (International Bank of Reconstruction and Development) – wyspecjalizowana organizacja Organizacji Narodów Zjednoczonych z siedzibą w Waszyngtonie, powstała w 1945 r. na mocy umów z Bretton Woods (z 1944 r.). Jego celem jest udzielanie długookresowych pożyczek państwom członkowskim na ich odbudowę i rozwój. Polska jest członkiem od 1986 r. Liczba głosów, którymi rozporządzają poszczególne kraje członkowskie, zależy od wielkości ich wpłat do kapitału banku, dlatego jego działalność jest kreowana przez największe i najbogatsze państwa.

Międzynarodowy Fundusz Walutowy – MFW (International Monetary Fund) – został utworzony na Konferencji Monetarnej i Finansowej w Bretton Woods (USA) w lipcu 1944 r. jako wyspecjalizowana organizacja systemu Narodów Zjednoczonych. Członkami założycielami były 44 kraje uczestniczące w Konferencji. Faktyczną działalność MFW rozpoczął 27 grudnia 1945 r. W celu ułatwienia reprezentowania swoich interesów na forum Funduszu wszystkie kraje członkowskie zostały – zgodnie ze Statutem MFW – pogrupowane w konstytuanty (grupy krajów), które ustanawiają jednego swojego przedstawiciela (dyrektora wykonawczego). Dyrektorzy Wykonawczy tworzą Zarząd (Executive Board) – najwyższy, poza Radą Gubernatorów, organ MFW. Zarząd nadzoruje bieżącą pracę Funduszu. Przystępując do MFW, każdy kraj wnosi tzw. kwotę członkowską ustaloną według ścisłych procedur i uzależnioną od reprezentowanego potencjału gospodarczego. Od wysokości kwoty zależy z kolei tzw. siła głosu.
Podstawowe cele MFW:

* popieranie międzynarodowej współpracy walutowej,
* ułatwianie rozwoju gospodarczego i międzynarodowej wymiany handlowej,
* przyczynianie się do stabilności kursów walut,
* pomaganie w tworzeniu wielostronnego systemu regulowania płatności w zakresie transakcji bieżących i w usuwaniu ograniczeń dewizowych, które hamują wzrost handlu światowego,
* tymczasowe udostępnianie członkom MFW środków pieniężnych na ustabilizowanie bilansu płatniczego,
* skracanie czasu i zmniejszanie stopnia braku równowagi w bilansie płatniczym w krajach członkowskich MFW.

Monitorowanie (Monitoring) – systematyczna obserwacja wyselekcjonowanych wskaźników obrazujących dynamikę i strukturę zjawisk objętych celami projektów, programów operacyjnych, strategii wykorzystania Funduszu Spójności i Narodowego Planu Rozwoju oraz Podstaw Wsparcia Wspólnoty, mająca na celu zapewnienie informacji zwrotnych na temat zgodności przebiegu realizacji tych dokumentów z ich harmonogramem.

Monitorowanie finansowe (Financial monitoring) – monitorowanie zarządzania środkami z Funduszy strukturalnych przyznanymi na realizację programów operacyjnych i projektów jest podstawą oceny sprawności ich wydatkowania.

Monitorowanie rzeczowe (Physical monitoring) – →monitorowanie postępu realizacji programów operacyjnych i projektów poprzez system wskaźników określonych w dokumentach programowych.

N

Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013 (Narodowa Strategia Spójności) - dokument strategiczny określający priorytety i obszary wykorzystania oraz system wdrażania funduszy unijnych: Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) oraz Funduszu Spójności w ramach budżetu Wspólnoty na lata 2007–13.

Narodowy Plan Rozwoju (National Development Plan) – średniookresowy dokument określającym cele rozwoju społeczno-gospodarczego kraju, w tym wspierane cele rozwoju regionalnego, oraz sposoby ich osiągania w czasie określonym w tym Planie.

Nieprawidłowości (Irregularities) – wszelkie rozbieżności w stosunku do uzgodnionego przez instytucję zarządzającą, instytucję wdrażającą oraz beneficjenta końcowego sposobu wydatkowania środków w ramach programów operacyjnych lub projektów.

O

Obszar interwencji (Field of intervention) – grupa kategorii interwencji odpowiadająca odpowiedniej sferze działalności człowieka, tj. otoczeniu produkcyjnemu, zasobom ludzkim, infrastrukturze podstawowej oraz działaniom przygotowawczym i promocyjnym.

Obszar priorytetowy – obszar lub dziedzina stanowiąca jedną z głównych osi programu, w której działania mają kluczowe znaczenie dla realizacji celu głównego lub celów pośrednich.

Obszar problemowy – obszar szczególnego zjawiska z zakresu gospodarki przestrzennej lub występowania konfliktów przestrzennych, wskazany w planie zagospodarowania przestrzennego województwa lub w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy.

Ocena oddziaływania na środowisko OOŚ (Environmental Impact Assessment EIA) – badanie polegające na określeniu, opisie i ocenie bezpośrednich i pośrednich skutków danego przedsięwzięcia dla: człowieka oraz komponentów środowiska przyrodniczego (fauny, flory, wód, gleb, powietrza, klimatu, krajobrazu), oddziaływania między tymi elementami; dóbr materialnych i dziedzictwa kultury; ocena wpływu środowiska powinna być dokonana zgodnie z prawem polskim i odpowiednimi dyrektywami UE dotyczącymi ochrony środowiska naturalnego (Commission's Guidance on the implementation of Directive 2001/42/EC on the assessment of the effects of certain plans and programmes on the environment).

Ocena wpływu na kwestie równouprawnienia płci (Gender Impact Assessment) – analiza strategii politycznych i ustawodawstwa w celu sprawdzenia, czy będą miały one odmienny wpływ na sytuację kobiet i mężczyzn oraz dostosowanie ich tak, aby ich potencjalnie dyskryminujące skutki zostały zneutralizowane, a była promowana równość płci.

Odbiorca ostateczny (Ultimate Recipient) – jednostka publiczna lub prywatna przedkładająca wnioski na realizację projektów współfinansowanych z Funduszy strukturalnych.

Oddziaływanie (Impact) – konsekwencje dla bezpośrednich adresatów po zakończeniu ich udziału w projekcie lub po ukończeniu danej inwestycji, a także pośrednie konsekwencje dla innych adresatów, którzy skorzystali lub stracili w wyniku realizacji projektu.

Okres programowania (Programming period) - wieloletni okres planowania budżetów Wspólnoty Europejskiej. Okres obowiązywania dokumentów programowych, stanowiących podstawę do ubiegania się o wsparcie ze strony Komisji Europejskiej. Zgodnie z zapisami konstytucji Wspólnoty Europejskiej liczy 5 lub więcej lat.

Oś Rozwojowa/Kierunek Rozwoju (Development axis) – grupa programów krajowych i programów realizowanych z Funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności realizująca główny cel Narodowego Planu Rozwoju.

P

Partnerstwo (Partnership) – włączenie w proces podejmowania decyzji i ich realizację odpowiednich szczebli władz wspólnotowych i krajowych, jak również instytucji i środowisk regionalnych oraz lokalnych najlepiej znających potrzeby i możliwości swego regionu. Jest to jedna z zasad wdrażania Funduszy strukturalnych (Rozporządzenie Rady z dnia 14 lipca 2004 r. ustanawiające ogólne zasady dla Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego i Funduszu Spójności).

Partnerstwo publiczno-prywatne (public-private partnership) – oparta na umowie współpraca podmiotu publicznego i partnera prywatnego, służąca realizacji zadania publicznego, w ramach której partner prywatny w całości albo w części poniesie nakłady na wykonanie przedsięwzięcia będącego przedmiotem współpracy lub zapewni ich poniesienie przez osoby trzecie.

Perspektywa finansowa (Finacial Perspective) – średniookresowy plan finansowy UE, konstruowany na okres kilku lat (w szczególności dotyczył lat 1989-1993, a od 1993 r. okresu siedmioletniego tj. 1994-1999 i 2000-2006, kolejny będzie dotyczył lat 2007-2013), ustalający zarówno pułap wszystkich wydatków, jak i ich strukturę.

Phare – Program pomocy w przebudowie gospodarczej państw Europy Środkowej i Wschodniej (Polish Hungary Assistance for Restucturing their Economies Phare) – początkowo program Phare wspierał przemiany gospodarcze i społeczne w Polsce i na Węgrzech. Szczególny nacisk kładziono na rozwój sektora prywatnego. W miarę upływu lat Phare rozrastał się, zwiększając obszar swojego działania zarówno kompetencyjnie, jak i terytorialnie. Z pomocy tego Funduszu korzystało 10 państw wówczas kandydujących (Polska, Węgry, Republika Czeska, Słowacja, Litwa, Łotwa, Estonia, Rumunia, Bułgaria, Słowenia) oraz trzy państwa niekandydujące (Albania, Macedonia, Bośnia i Hercegowina).

Phare – Program Spójność Gospodarcza i Społeczna (Phare SSG) (Phare Economic and Social Cohesion (Phare ESC) – program rozwoju regionalnego finansowany przez UE, będący jedną z części Phare, który ma na celu zmniejszanie opóźnień i zróżnicowań pomiędzy regionami poprzez promowanie aktywności sektora produkcyjnego, rozwój zasobów ludzkich oraz infrastruktury.

Płatność (Payment) – określona wielkość środków w ramach pomocy finansowej, wypłacana przez Komisję Europejską do instytucji płatniczej na podstawie wniosku o płatność (Rozporządzenie Rady z dnia 14 lipca 2004 r. ustanawiające ogólne zasady dla Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego i Funduszu Spójności).

Płatność okresowa (Interim payment) – płatność dokonywana w trakcie realizacji programu operacyjnego lub projektu stanowiąca określoną transzę (część) środków w ramach pomocy finansowej. Płatność ta jest dokonywana przez Komisję Europejską w celu zwrotu kosztów faktycznie opłacanych przez Fundusze i poświadczonych przez instytucję płatniczą.

Płatność salda końcowego (Final payment of the balance) – płatność dokonywana po zakończeniu programu lub projektu stanowiąca ostatnią transzę (część) środków w ramach pomocy finansowej i umożliwiająca uregulowanie zobowiązań finansowych ze strony Komisji Europejskiej.

Płatność zaliczkowa (Payment on account) – płatność dokonywana przez Komisję Europejską na rzecz instytucji płatniczej po podjęciu zobowiązania finansowego na pokrycie wydatków związanych z pomocą. Płatność ta powinna wynosić 10% wartości środków w ramach pomocy.

Początek okresu kwalifikowalności (Starting point for the eligibility of expenditure) – moment rozpoczęcia dopuszczalności wydatkowania środków w danym programie operacyjnym lub projekcie do współfinansowania z funduszy pomocowych. W przypadku Polski zgodnie z lit. (o) pkt 2 tytułu 15 załącznika ii do Traktatu Akcesyjnego „wydatki faktycznie poniesione, w odniesieniu do których Komisja otrzymała wniosek o wsparcie (...), mogą być uznane za kwalifikujące się do wsparcia z funduszy od 1 stycznia 2004 r.”.

Podstawy Wsparcia Wspólnoty PWW (Community Support Framework CSF) – dokument przyjęty przez Komisję Europejską w uzgodnieniu z Rządem Rzeczypospolitej Polskiej (Rozporządzenia Rady (WE) nr 1260/1999 z dnia 21 czerwca 1999 r. ustanawiające przepisy ogólne w sprawie funduszy strukturalnych), po dokonaniu przez Komisję Europejską oceny Narodowego Planu Rozwoju, który zawiera strategie i priorytety działań Funduszy strukturalnych oraz kraju, ich cele szczegółowe, wielkość wkładu Funduszy strukturalnych i innych środków finansowych; dokument ten podzielony jest na priorytety i wdrażany za pomocą kilku programów operacyjnych.

Polityka regionalna (Regional Policy) – świadoma i celowa działalność centralnych organów władzy publicznej zmierzająca do regulowania międzyregionalnych proporcji rozwoju. Cele i zasady tej polityki określa narodowa strategia rozwoju regionalnego (Komunikat Komisji: Polityka spójności wspierająca wzrost gospodarczy i zatrudnienie: Strategiczne Wytyczne Wspólnoty na lata 2007-2013, 5.7.2005, COM (2005) 0299).

Polityka spójności Unii Europejskiej (Cohesion Policy) – Unia Europejska dąży w swojej polityce regionalnej do podwyższenia poziomu spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej (przestrzennej). Każda z tych spójności jest analizowana w układzie państw oraz regionów typu NUTS II i NUTS III. Spójność gospodarcza jest mierzona za pomocą produktu krajowego brutto na mieszkańca, uwzględniając parytet siły nabywczej. Wzrost spójności gospodarczej polega na zmniejszeniu zróżnicowań w poziomie rozwoju gospodarczego pomiędzy obszarami bogatymi a biednymi. Spójność społeczna jest mierzona za pomocą wskaźnika stopy bezrobocia, ale coraz częściej jako miernik uwzględnia się stopę partycypacji (miernik określający, jaka część ludności w wieku produkcyjnym znajduje zatrudnienie). Wzrost spójności społecznej polega na zmniejszaniu zróżnicowań w wykorzystaniu kapitału ludzkiego pomiędzy poszczególnymi obszarami. Spójność terytorialna (przestrzenna) jest mierzona czasem przejazdu do danego obszaru komunikacją lotniczą, drogową i kolejową. Używa się także wskaźnika ilości konsumentów osiąganych w danych czasie. Wzrost spójności terytorialnej (przestrzennej) polega na eliminowaniu barier dostępności do regionów peryferyjnych poprzez ich lepsze powiązanie z obszarami centralnymi Wspólnoty.

Jest to polityka ustanowiona Traktatem o Wspólnocie Europejskiej (art. 158) służąca wzmacnianiu spójności gospodarczej i społecznej w Unii Europejskiej poprzez zmniejszenie dysproporcji w poziomie rozwoju różnych regionów oraz zacofania regionów lub wysp najmniej uprzywilejowanych, w tym stref wiejskich.

Polityka strukturalna (Structural Policy) – pojęcie stosowane w Unii Europejskiej niemal nierozerwalnie z polityką spójności (Komunikat Komisji: Zakres odpowiedzialności Państw Członkowskich i Komisji w ramach dzielonego zarządzania funduszami strukturalnymi i Funduszem Spójności, Obecna sytuacja oraz perspektywa na nowy okres planowania po 2006 r., 06.09.2004, COM(2004)580).

Polityka rozwoju województwa/regionu – świadoma i celowa działalność organów regionalnej (wojewódzkiej) władzy publicznej zmierzająca do realizacji własnych celów w oparciu o własną odpowiedzialność i własne środki. Cele i zasady tej polityki określają strategie rozwoju województwa.

Pomoc/wsparcie (Assistance) – formy pomocy dostarczanej przez Fundusze strukturalne, programy operacyjne, jednolite dokumenty programowe; Inicjatywy Wspólnoty lub wsparcie dla pomocy technicznej (doradczej) i działań innowacyjnych.

Pomoc publiczna (State aid) – pomoc udzielana przez Państwo Członkowskie lub ze źródeł państwowych, w jakiejkolwiek formie, która narusza lub grozi naruszeniem konkurencji przez uprzywilejowanie niektórych przedsiębiorstw lub produkcji niektórych wyrobów w zakresie, w jakim wpływa ona negatywnie na wymianę handlową pomiędzy Państwami Członkowskimi. Pomoc państwa spełniająca przesłanki określone w art. 87 ust. 1 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską udzielana jest w trybie określonym w Ustawie z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej (Dz.U. Nr 123 poz. 1291).

Pomoc strukturalna (Structural Assistance) – forma współfinansowania projektów ze środków Funduszy strukturalnych.

Pomoc techniczna (Technical assistance) – działania przygotowawcze, monitorujące, oceniające oraz kontrolne finansowanie z poszczególnych funduszy strukturalnych w celu zapewnienia właściwego ich wydatkowania i obejmujące: studia, w tym studia o charakterze ogólnym, pomoc doradczą, wymianę doświadczeń i informacji skierowanych do partnerów społecznych i gospodarczych, beneficjentów końcowych oraz ogółu społeczeństwa, instalację, funkcjonowanie i wzajemne połączenie skomputeryzowanych systemów zarządzania, monitorowania i oceny wykorzystania funduszy strukturalnych oraz poprawę metod oceny i wymianę informacji w tym zakresie, a także funkcjonowanie Komitetów Monitorujących.

Pomoc zwrotna (Repayable assistance) – forma udzielonego w ramach pomocy finansowego wkładu Wspólnoty we wdrażanie programów operacyjnych lub projektów. Dotyczy głównie działań nastawionych na wsparcie przedsiębiorczości, w tym sektora małych i średnich przedsiębiorstw, i ma na celu pobudzenie inwestycji sektora prywatnego. Poświadczenie zamknięcia (zakończenia) pomocy (Declaration at winding-up of the assistance) – dokument sporządzany przez niezależną jednostkę w ramach instytucji płatniczej zawierający podsumowanie wniosków pokontrolnych z poprzednich lat, jak również ocenę rzetelności wniosku o końcową płatność oraz legalności i prawidłowości transakcji dokonanych w okresie objętym pomocą.

Prace rozwojowe – prace wykorzystujące dotychczasową wiedzę, prowadzone w celu wytworzenia nowych lub udoskonalenia istniejących materiałów, wyrobów, urządzeń, usług, procesów, systemów lub metod.

Prefinasowanie (Pre-finacing) – oprocentowana pożyczka dla jednostek sektora finansów publicznych podchodząca z publicznych środków krajowych na finansowanie zadań realizowanych z udziałem publicznych środków wspólnotowych, udostępniana przed uzyskaniem refundacji wydatków ze strony Unii Europejskiej.

Priorytet (Priority) – jeden z priorytetów strategii, przyjętych w Podstawach Wsparcia Wspólnoty lub w pomocy; priorytetowi jest podporządkowany wkład finansowy z Funduszy, innych instrumentów finansowych oraz odpowiednich środków finansowych państwa członkowskiego, jak również zestaw sprecyzowanych celów.

Priorytet operacyjny – zgodnie z Ustawą o Narodowym Planie Rozwoju, grupa działań, których realizacja służy osiągnięciu celu szczegółowego określonego w programie operacyjnym.

Prezydencja – przewodnictwo posiedzeń Rady Europejskiej i Rady Unii Europejskiej (Rady Ministrów UE) sprawowane przez państwa członkowskie w systemie rotacyjnym przez pół roku. Do 1995 roku stosowano system rotacji alfabetycznej. Od 2002 r. zrezygnowano z takiej metody na rzecz wyznaczania kolejności przewodnictwa. Najistotniejszym zadaniem państwa sprawującego prezydencję jest mediacja i szukanie kompromisu w razie konfliktu interesów między państwami członkowskimi. Prezydencja organizuje pracę obu Rad, ustala półroczną agendę i dzienny porządek obrad, co ma duży wpływ na pracę UE.

Produkt (product) – w rozumieniu polityki spójności Unii Europejskiej wynik realizacji projektu.

Produkt Krajowy Brutto (Gross Domestic Produkt) – syntetyczny miernik poziomu społeczno-gospodarczego kraju, przeliczony na mieszkańca stanowi wskaźnik stosowany w polityce spójności UE jako kryterium przyznania środków funduszy strukturalnych UE.

Produkt Narodowy Brutto (Gross National Product) – syntetyczny miernik poziomu społeczno-gospodarczego kraju, przeliczony na mieszkańca stanowi wskaźnik stosowany w polityce spójności UE jako kryterium przyznania środków Funduszu Spójności.

Program operacyjny (Operational programme) – dokument realizowany w ramach polityki strukturalnej państwa, przyjęty przez Radę Ministrów i Komisję Europejską, służący wdrażaniu Podstaw Wsparcia Wspólnoty, składający się z zestawienia priorytetów oraz wieloletnich działań, które mogą być wdrażane poprzez jeden lub kilka funduszy strukturalnych, jeden lub kilka innych dostępnych instrumentów finansowych oraz Europejski Bank Inwestycyjny.

Sektorowy program operacyjny (Sectoral operational programmes) – dokument służący realizacji Narodowego Planu Rozwoju, składający się ze spójnego zestawienia priorytetów operacyjnych i działań, odnoszący się do sektora gospodarki, przygotowany przez właściwego ministra.

Program operacyjny pomocy technicznej (Technical assistance operational programme) - specyficzny program operacyjny finansujący działania przygotowawcze, oceniające i kontrolne,niezbędne do wdrażania Podstaw Wsparcia Wspólnoty.

Program strategiczny (Strategic Programme) – dokument programowy podmiotu władzy publicznej (na poziomie narodowym lub wspólnotowym), który wykonuje funkcje regulacyjne wobec gospodarki oraz steruje działaniami służącymi zaspakajaniu potrzeb społecznych.

Programowanie (Programming) – proces organizowania, podejmowania decyzji i finansowania prowadzony w kilku etapach w celu wdrażania, na bazie wieloletniej współpracy oraz wspólnych działań wspólnoty i państw członkowskich dla osiągnięcia określonych celów polityki strukturalnej, w tym także regionalnej, znajdujący wyraz w przygotowaniu dokumentów programowych.

Programowanie strategiczne – polega na pośrednim kształtowaniu procesów społeczno-gospodarczych za pomocą środków i narzędzi dostępnych w ramach obowiązujących regulacji, a zarazem mieszczących się w standardach dopuszczalnych w ugrupowaniu integracyjnym, do których kraj należy. Przyczynia się ono do wspierania rozwoju wybranych kierunków i dziedzin uznanych za priorytetowe oraz służy koordynacji działań różnych podmiotów w aspekcie przedmiotowym, czasowym i terytorialnym.

Projekt (zadanie) (Project/task) – przedsięwzięcie realizowane w ramach działania, będące przedmiotem umowy o dofinansowanie projektu między beneficjentem a instytucją zarządzającą, instytucją wdrażającą albo działającą w imieniu instytucji zarządzającej instytucją pośredniczącą, albo decyzji podjętej odpowiednio przez właściwego ministra, jeśli pełni funkcję instytucji zarządzającej albo instytucji pośredniczącej, albo przez wojewodę, jeśli pełni funkcję instytucji pośredniczącej lub współfinansowane ze środków pochodzących z Funduszu Spójności. Najmniejsza dająca się wyodrębnić jednostka stanowiąca przedmiot pomocy.

Projekt bliźniaczy (Twinning Project) – współpraca dwustronna w danej dziedzinie, będącej przedmiotem projektu, pomiędzy administracją krajów UE, także pomiędzy krajami kandydującymi a krajami członkowskimi.

Projekt rozwojowy – projekt badawczy ustanawiany na podstawie ustawy o zasadach finansowania nauki, stanowiący podstawę do zastosowań praktycznych, realizowany w celu wdrożenia jego wyników głównie przez małe i średnie przedsiębiorstwa.

Publiczne środki krajowe – środki finansowe pochodzące z budżetu państwa oraz państwowych funduszy celowych, środki budżetów jednostek samorządu terytorialnego, środki innych jednostek sektora finansów publicznych, a także inne środki jednostek oraz form organizacyjno-prawnych sektora finansów publicznych.

Publiczne środki wspólnotowe – środki finansowe pochodzące z budżetu Wspólnoty Europejskiej, a w szczególności z funduszy strukturalnych, o których mowa w przepisach Unii Europejskiej w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego, w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich z Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej oraz zmieniających i uchylających niektóre rozporządzenia, rozporządzeniu w sprawie Instrumentu Finansowego Wspierania Rybołówstwa oraz rozporządzeniu ustanawiającym Fundusz Spójności, ujęte w załączniku do ustawy budżetowej, służące realizacji Narodowego Planu Rozwoju.

R

Rada Europejska i Rada Unii Europejskiej (Council of the European Union) – główne organy decyzyjne UE, reprezentujące interesy narodowe państw członkowskich UE. Działalność Rady Europy polega na regularnych spotkaniach szefów rządów (a w przypadku Francji – głowy państwa) państw członkowskich. Natomiast Radę Unii Europejskiej (dawniej Rada Ministrów Unii Europejskiej) tworzą szefowie poszczególnych resortów (w zależności od zagadnienia) państw członkowskich UE. Rada UE jest najważniejszym organem decyzyjnym UE.

Raport końcowy/Sprawozdanie Końcowe (Final report) – raport dotyczący wdrażanej pomocy, który powinien być przedłożony w ciągu sześciu miesięcy od ostatniej płatności dokonanej przez instytucję płatniczą, zawierający informacje nt. postępu osiągniętego w odniesieniu do spójności gospodarczej i społecznej oraz wkładu Funduszy strukturalnych, Funduszu Spójności, Europejskiego Banku Inwestycyjnego i innych instrumentów w finansowych w tym zakresie. Raport końcowy w szczególności dotyczy programów operacyjnych i projektów.

Raport roczny/Sprawozdanie roczne (Annual report) – raport na temat wdrażania programu lub projektów przedkładany instytucji płatniczej przez instytucję zarządzającą środkami w ramach pomocy wieloletniej. Raport roczny składany jest w ciągu sześciu miesięcy od zakończenia każdego roku kalendarzowego. Zawartość raportu rocznego jest taka sama jak zawartość raportu końcowego.

Raportowanie/Sprawozdawczość (Reporting) – sprawozdanie, przygotowywane przez instytucję zarządzającą, z postępu z wdrażania programu lub projektów współfinansowanych z publicznych środków wspólnotowych.

Refundacja wydatków (Reimbursement of expenditure) – zwrot przez Komisję Europejską wydatków realizowanych w ramach pomocy – po ich poświadczeniu przez instytucję płatniczą. Refundacja wydatków dokonywana jest w postaci płatności okresowych lub salda końcowego.

Region (Region) – podporządkowana bezpośrednio szczeblowi centralnemu jednostka terytorialna, posiadająca reprezentację polityczną. W Polsce rolę regionów pełnią województwa.

Rewitalizacja (Revitalisation) – kompleksowe, zintegrowane, kilkuletnie, lokalne programy inicjowane przez samorząd terytorialny dla realizacji działań technicznych, gospodarczych i społecznych – przy uwzględnieniu zasad: spójności terytorialnej i ochrony środowiska naturalnego – na zróżnicowanych obszarach, takich jak: zdegradowane dzielnice miast lub obszary poprzemysłowe i powojskowe.

Rezerwa wykonania (Performance reserve) – środki w wysokości 4% ogólnej sumy przyznanej danemu krajowi członkowskiemu (regionowi) z Funduszy strukturalnych na początku okresu programowania w ramach celów polityki strukturalnej UE. Służą do finansowego wspierania tych dokumentów programowych, które w oparciu o standardowy zestaw wskaźników, uzgodnionych wcześniej pomiędzy Komisją Europejską a danym krajem członkowskim (regionem), wykazują najlepsze wyniki, jeśli chodzi o stopień osiągnięcia zakładanych celów, jakość zarządzania oraz postępy w finansowym wdrażaniu.

Rezultaty (Results) – bezpośrednie i natychmiastowe efekty zrealizowanego programu operacyjnego lub projektu. Rezultaty dostarczają informacji o zmianach, jakie nastąpiły w wyniku wdrożenia programu lub projektu u beneficjentów pomocy, bezpośrednio po uzyskaniu przez nich wsparcia.

Roczna Strategia Polityki (Annual Policy Strategy) – dokument definiujący priorytety w ramach poszczególnych polityk, inicjatywy pomocne w realizacji poszczególnych priorytetów oraz ramy budżetowe zapewniające źródła finansowania inicjatyw przewidzianych na dany rok budżetowy.

Rozporządzenia (Regulations) – są formą stanowienia prawa wspólnotowego o najsilniejszej mocy, mają one powszechną moc obowiązującą. Są we wszystkich swych elementach wiążące i po uchwaleniu obowiązują we wszystkich państwach członkowskich UE.

Rozwój regionalny (Regional development) – wzrost potencjału gospodarczego regionów oraz trwała poprawa ich konkurencyjności i poziomu życia mieszkańców, co przyczynia się do rozwoju społeczno-gospodarczego kraju.

S

SAPARD – Specjalny Program Akcesyjny na Rzecz Rozwoju Rolnictwa i Obszarów Wiejskich (Special Accession Programme for Agriculture and Rural Development – SAPARD) – jeden z programów przedakcesyjnych, który został uruchomiony ze względu na duże braki w rozwoju gospodarczym na obszarach wiejskich na terenie wszystkich państw kandydujących. Ze środków SAPARD finansowane były ponadto inwestycje w rolnictwie i przemyśle spożywczym. Z programu SAPARD korzystają gminy (drogi, oczyszczalnie ścieków), rolnicy (modernizacja gospodarstw rolnych), przedsiębiorstwa (dostosowanie produkcji żywności do norm UE, tworzenie nowych miejsc pracy).

Sieci TEN (Trans European Networks) – sieci infrastruktury transportowej obejmujące połączenia transportowe, telekomunikacyjne i energetyczne w ramach Unii.

Specjalny Program Przygotowawczy do Funduszy Strukturalnych (Special Preparatory Programme – SPP) – program pomocowy w ramach programu Phare'98 Phare, przygotowujący instytucje w regionach do absorpcji pomocy o charakterze strukturalnym, która była udzielana przez Unię Europejską w okresie preakcesyjnym oraz w pierwszych latach po uzyskaniu członkostwa. Działania podejmowane w ramach programu SPP zgrupowano w trzech komponentach:

* wsparcie dla przygotowania strategii rozwojowych;
* ustanowienie podstaw prawnych i administracyjnych dla Funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności, jak również dla uruchomienia instrumentów pomocy preakcesyjnej w ramach programów ISPA i SAPARD;
* przygotowanie zintegrowanych programów rozwoju regionalnego w wybranych regionach.

Społeczeństwo informacyjne (Information Society) – stworzenie sieci technologii informacyjnej, która zmieni w zasadniczy sposób warunki życia i pracy w Europie. Aby Europa mogła odnieść korzyści z „digitalnej Europy”, Komisja przyjęła w 1996 r. program „Europa jako pionier globalnego społeczeństwa informacyjnego; dynamiczny plan działania”.

Spójność strategii – logiczny układ elementów i treści strategii zapewniający realizację celu nadrzędnego, zgodny z innymi dokumentami właściwymi dla danej dziedziny objętej programowaniem oraz odpowiednimi szerszymi tematycznie lub horyzontalnie dokumentami strategicznymi i regulacjami prawnymi.

Spójność społeczna (Social cohesion) – mierzona za pomocą wskaźnika stopy bezrobocia, ale coraz częściej jako miernik uwzględnia się stopę partycypacji (miernik określający, jaka część ludności w wieku produkcyjnym znajduje zatrudnienie). Analizowana w układzie państw oraz regionów typu NUTS II i NUTS III.

Spójność gospodarcza (Economic cohesion) – mierzona za pomocą produktu krajowego brutto na mieszkańca, uwzględniając parytet siły nabywczej. Analizowana w układzie państw oraz regionów typu NUTS II i NUTS III.

Spójność przestrzenna (Territorial cohesion) – mierzona czasem przejazdu do danego obszaru komunikacją lotniczą, drogową i kolejową. Używa się także wskaźnika ilości konsumentów osiąganych w danych czasie. Analizowana w układzie państw oraz regionów typu NUTS II i NUTS III.

Strategia Goeteborska (The Goeteborg Strategy) – Strategia Lizbońska podczas szczytu Rady Europejskiej w Goeteborgu w 2001 r. została uzupełniona o nowy element związany z ochroną środowiska i osiąganiem zrównoważonego i trwałego rozwoju (Communication from the Commission: A Sustainable Europe for a BetterWorld: A European Union Strategy for Sustainable Development, 15.5.2001, COM(2001)264 final).

Strategia Lizbońska (The Lisbon Strategy) – program społeczno-gospodarczy Unii Europejskiej, który ma na celu stworzenie do 2010 r. na terytorium Europy najbardziej konkurencyjnej i dynamicznej gospodarki na świecie, opartej na wiedzy, zdolnej do długotrwałego rozwoju, tworzącej większą liczbę lepszych miejsc pracy oraz charakteryzującej się większą spójnością społeczną. Uchwalona została w 2000 roku podczas szczytu Rady Europejskiej w Lizbonie (Communication from the Commission: Common Actions for Growth and Employment: The Community Lisbon Programme, 20.7.2005, COM(2005) 330 final).

Strategia rozwoju regionu (Regional Development Strategy) – koncepcja systemowego działania na rzecz długotrwałego rozwoju regionu poprzez racjonalną alokację zasobów oraz dokument określający sposoby postępowania w celu realizacji wspólnie ustalonych celów.

Strategia wykorzystania Funduszu Spójności – dokument określający kierunki wydatkowania środków z Funduszu Spójności, uzgodniony z Komisją Europejską, przygotowany przez ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego.

Studium wykonalności (Feasibility study) – studium przeprowadzone w fazie formułowania projektu, weryfikujące, czy dany projekt ma dobre podstawy do realizacji i czy odpowiada potrzebom przewidywanych beneficjentów. Studium powinno stanowić plan projektu. Muszą w nim zostać określone i krytycznie przeanalizowane wszystkie szczegóły operacyjne jego wdrażania, a więc uwarunkowania handlowe, techniczne, finansowe, ekonomiczne, instytucjonalne, społeczno-kulturowe oraz związane ze środowiskiem naturalnym. Studium wykonalności pozwala na określenie rentowności finansowej i ekonomicznej, a w rezultacie tworzy jasne uzasadnienie celu realizacji projektu.

Subsydiarność (Subsidiary) – jedna z podstawowych zasad ustrojowych Unii Europejskiej. Oznacza, że na szczeblu wspólnotowym powinny być podejmowane tylko te działania, które zapewniają większą skuteczność i efektywność, niż w przypadku gdyby prowadzenie stosownych akcji pozostawić w wyłącznej kompetencji rządów poszczególnych państw członkowskich.

System Informatyczny Monitoringu i Kontroli Finansowej Funduszy Strukturalnych i Funduszu Spójności (SIMIK) - narzędzie informatyczne umożliwiające zarządzenie, monitorowanie, kontrolę i ocenę programów operacyjnych współfinansowanych z funduszy strukturalnych, które zostało utworzone zgodnie z wymogiem wymiany danych i informacji nt. funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności, zawartym w art. 18.3.e Rozporządzenia 1260/1999/WE”.
System realizacji (Implementation System) – zasady i procedury obowiązujące instytucje uczestniczące we wdrażaniu Narodowego Planu Rozwoju, programów operacyjnych i strategii wykorzystania Funduszu Spójności, obejmujące monitorowanie, sprawozdawczość, kontrolę i ocenę.

Szacunkowy/indykatywny podział zobowiązań finansowych (Indicative breakdown of the commitment appropriation) – rodzaj planu finansowego, wyszczególniającego dla każdego priorytetu i roku finansowy wkład każdego Funduszu w dane działania lub operacje. Plan ten tworzy się na etapie przygotowywania dokumentów programowych.

T

Transza środków (Tranche) – rata płatności przekazywana beneficjentowi przez instytucję płatniczą.

U

Unia Europejska (European Union) – utworzona przez Traktat z Maastricht, podpisany w lutym 1992 r. przez 12 państw członkowskich ówczesnej Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej. Traktat wszedł w życie 1 listopada 1993 r.

Umowa bliźniacza (Twinning covenant) – umowa pomiędzy partnerami dotycząca współpracy w ramach projektu bliźniaczego.

URBAN – inicjatywa Wspólnoty polegająca na udzieleniu wsparcia projektomów mającym na celu gospodarczą i społeczną regenerację miast i obszarów miejskich znajdujących się w kryzysie w celu promowania zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich. Inicjatywa Wspólnoty w całości finansowana jest przez EFRR (Commission Communication of 28 April 2000 to the Member States laying down guidelines for a Community initiative concerning economic and social regeneration of cities and of neighbourhoods in crisis in order to promote sustainable urban development (Urban II) oraz Commission Communication of 14.06.2002 to the Council, the European Parliament, the Economic and Social Committee and the Committee of the Regions on "The programming of the Structural Funds 2000-2006: An initial assessment of the Urban Initiative" COM(2002)308 final).

Uzupełnienie programu (Programme complement) – dokument odrębny dla każdego programu operacyjnego, wdrażający strategie i priorytety pomocy, zawierający także szczegółowe elementy na poziomie działań wdrażających poszczególne priorytety programu operacyjnego.

W

Wdrażanie/Realizacja (Implementation) – urzeczywistnienie projektu programu. Etap wdrażania następuje po etapie programowania.

Weryfikacja (Verification) – działanie podejmowane przez każdy kraj członkowski Unii Europejskiej w stosunku do Komisji Europejskiej, mające na celu sprawdzenie skuteczności ustanowionych rozwiązań w zakresie zarządzania i kontroli w sposób gwarantujący prawidłowe wykorzystanie funduszy Wspólnoty.

Wkład własny – określona w umowie o dofinansowanie projektu albo decyzji część nakładów ponoszonych przez beneficjenta na jego realizację, niepodlegająca zwrotowi.

Wniosek o dofinansowanie projektu – dokument przedkładany przez potencjalnego beneficjenta do instytucji wdrażającej w celu uzyskania środków finansowych na realizację projektu w ramach programu operacyjnego.

Wniosek o płatność (Payment application) – wniosek kierowany przez instytucję zarządzającą do instytucji płatniczej w celu dokonania okresowych płatności na rzecz beneficjentów. Płatności te umożliwiają zwrot kosztów faktycznie opłacanych przez fundusze pomocowe.

Wskaźniki bazowe (Baseline indicators) – wskaźniki opisujące sytuację społeczno-gospodarczą na obszarze realizacji projektu, mierzone przed rozpoczęciem oraz w trakcie jego wdrażania, w celu oszacowania zachodzących zmian, niewynikających jednakże z realizacji inwestycji.

Wskaźniki monitorowania (Monitoring indicators) – miara celów, jakie mają zostać osiągnięte, zaangażowanych zasobów, uzyskanych produktów, efektów oraz innych zmiennych (ekonomicznych, społecznych, z zakresu ochrony środowiska), odnoszących się do programu operacyjnego, priorytetów operacyjnych i działań.

Wskaźniki oddziaływania (Impact indicators) – wskaźniki odnoszące się do konsekwencji danego programu wykraczających poza natychmiastowe efekty dla bezpośrednich beneficjentów. Oddziaływanie szczegółowe to te efekty, które pojawią się po pewnym czasie, niemniej jednak są bezpośrednio powiązane z podjętym działaniem. Oddziaływanie globalne obejmuje efekty długookresowe dotyczące szerszej populacji.

Wskaźniki podstawowe (Core indicators) – zestaw wskaźników bazujących na standardach Unii Europejskiej, zalecanych do stosowania beneficjentom środków uruchamianych w ramach Funduszy strukturalnych.

Wskaźniki produktu (Output indicators) – wskaźniki odnoszące się do działalności. Liczone są w jednostkach materialnych lub monetarnych (np. długość zbudowanej drogi, ilość firm, które uzyskały pomoc itp.).

Wskaźniki programu (Programme indicators) – wskaźniki ustalone przed lub we wczesnej fazie wdrażania projektu, w celu monitorowania wdrażania programu oraz jego oceny wykonania w odniesieniu do wcześniejszych celów. Do wskaźników tych zaliczamy wskaźniki wkładu, wskaźniki produktu, wskaźniki rezultatu oraz wskaźniki oddziaływania.

Wskaźniki rezultatu (Result indicators) – wskaźniki odpowiadające bezpośrednim i natychmiastowym efektom wynikającym z programu operacyjnego. Dostarczają one informacji o zmianach np. zachowania, pojemności lub wykonania, dotyczących bezpośrednich beneficjentów. Takie wskaźniki mogą przybierać formę wskaźników materialnych (skrócenie czasu podróży, liczba skutecznie przeszkolonych, liczba wypadków drogowych, itp.) lub finansowych (zwiększenie się środków finansowych sektora prywatnego, zmniejszenie kosztów transportu).

Wskaźniki strukturalne – wskaźniki obejmujące 5 głównych ekonomiczno-społecznych obszarów problemowych tj. zatrudnienie, badania i innowacje, reformy ekonomiczne, spójność społeczna, środowisko oraz sytuację ekonomiczną, służące Komisji Europejskiej do oceny postępów krajów członkowskich w realizacji celów Strategii Lizbońskiej, będące podstawą dla wniosków zawartych w corocznych raportach KE monitorujących implementację Strategii Lizbońskiej.

Wskaźniki wkładu (Input indicators) – wskaźniki odnoszące się do budżetu przydzielonego dla kolejnych poziomów wsparcia. Wskaźniki te są wykorzystywane przy monitorowaniu postępu w odniesieniu do (rocznych) zobowiązań i płatności z funduszy dostępnych dla każdej operacji, działania lub programu operacyjnego w odniesieniu do jego kosztów.

Wskaźniki wpływu, oddziaływania (Impact indicators) – wskaźniki odnoszące się do konsekwencji danego projektu wykraczających poza natychmiastowe efekty dla bezpośrednich beneficjentów (np. wpływ projektu na sytuację społeczno-gospodarczą w pewnym okresie od zakończenia jego realizacji).

Wspólna Klasyfikacja Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych (NUTS) – ustanowiona Rozporządzeniem (WE) nr 1059/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 maja 2003 r. – zastąpiła dotychczas stosowaną Nomenklaturę Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych (NUTS), doraźnie ustalaną przez Urząd Statystyczny Wspólnoty Europejskiej we współpracy z krajowymi urzędami statystycznymi. Opracowana w oparciu o istniejące podziały administracyjne i kryterium ludnościowe Klasyfikacja ma na celu zapewnienie zbierania, opracowywania i udostępniania na obszarze WE porównywalnych danych dla określonych statystyk regionalnych. Klasyfikacja NUTS jest hierarchiczna – dzieli każde państwo członkowskie na jednostki terytorialne poziomu NUTS 1, z których każdy dzieli się na jednostki terytorialne poziomu NUTS 2, a te z kolei dzielą się na jednostki terytorialne poziomu NUTS 3. W Polsce odpowiednikiem Klasyfikacji NUTS jest Nomenklatura Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych, utworzona Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 13 lipca 2000 r. w sprawie wprowadzenia Nomenklatury Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych (NUTS) (Dz.U. Nr 58, poz. 685, z późn. zm.). Dzieli ona kraj na terytorialne, hierarchicznie powiązane jednostki na następujących poziomach: NTS 1 – regiony; NTS 2 – województwa; NTS 3 – podregiony; NTS 4 – powiaty i miasta na prawach powiatu; NTS 5 – gminy.

Wspólnota Europejska (WE) – wspólnota, której celem jest stworzenie wspólnego rynku oraz unii gospodarczej i walutowej, a także dzięki wdrożeniu wspólnej polityki i działań, wspieranie w całym ugrupowaniu harmonijnego i zrównoważonego rozwoju działalności gospodarczej, wysokiego poziomu zatrudnienia i ochrony socjalnej, równości praw kobiet i mężczyzn, zrównoważonego i nieinflacyjnego wzrostu, wysokiego stopnia konkurencyjności i spójności gospodarczej, wysokiego poziomu ochrony i poprawy jakości środowiska naturalnego, podnoszenie standardu i jakości życia, gospodarczej i społecznej spójności oraz solidarności między państwami członkowskimi. Działania Wspólnoty są regulowane wspólnymi politykami, do których należą: Wspólna polityka rolna, Wspólna polityka handlowa, Wspólna polityka transportowa, Polityka ochrony środowiska, Polityka spójności i strukturalna WE, Unia gospodarcza i walutowa, Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa.

Współfinansowanie ze źródeł krajowych (National co-financing) – wkład środków krajowych do programów lub projektów realizowanych przy udziale środków pomocowych. W latach 2000-2006 minimalny poziom wkładu środków krajowych wynosi 25%.

Wstępne studium wykonalności (Pre-feasibility study) – studium przeprowadzone podczas fazy identyfikowania projektu, w którym definiuje się wszystkie potencjalne problemy, ocenia się alternatywne rozwiązania, po czym wybiera się preferowane rozwiązanie w oparciu o kryterium trwałości projektu.

Wydatki kwalifikowane – wydatki realizowane w ramach pomocy, na zasadach i w sposób zgodny z zasadami obowiązującymi we Wspólnocie Europejskiej (Rozporządzenie Komisji (WE) nr 448/2004 z dnia 10 marca 2004 r. zmieniające Rozporządzenie (WE) nr 1685/2000 ustanawiające szczegółowe zasady wprowadzenia Rozporządzenia Rady (WE) nr 1260/1999 w sprawie kwalifikowania wydatków związanych z projektami współfinansowanymi z Funduszy Strukturalnych i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1145/2003). O kwalifikacji wydatków decydują kolejno przepisy wspólnotowe, przepisy zawarte w uzupełnieniach programów operacyjnych oraz ewentualnie inne przepisy stanowione przez instytucję zarządzającą.

Wykonawca projektu – podmiot, któremu beneficjant końcowy zlecił wykonanie zadania.

Z

Zamówienia publiczne (Public procurement) – umowy odpłatne zawierane między zamawiającym (jednostką sektora finansów publicznych w rozumieniu przepisów o finansach publicznych, osobą prawną, inną państwową jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej) a wykonawcą, których przedmiotem są usługi, dostawy lub roboty budowlane.

Zasada dodatkowości (Additionality) – reguluje działanie Funduszy strukturalnych, stanowi, że środki przekazywane przez Komisję Europejską z tych funduszy mają być tylko uzupełnieniem środków zgromadzonych na dany program operacyjny lub projekt przez odpowiednie władze krajowe (regionalne, lokalne). Środki Funduszy strukturalnych mają uzupełniać środki przeznaczone na ten cel przez kraj członkowski (publiczne środki krajowe), a więc nie mogą ich w całości zastępować.

Zasada kompatybilności – reguluje działanie Funduszy strukturalnych, związana jest z dążeniem do spójności polityki regionalnej z innymi politykami wspólnotowymi, w tym przede wszystkim ochrony konkurencji zamówień publicznych, ochrony środowiska i równych szans kobiet i mężczyzn.

Zasada koncentracji (concentrations) – reguluje działania Funduszy strukturalnych, określając, że ich interwencja, aby przyniosła efekt, nie powinna być rozproszona, lecz skoncentrowana na niewielu precyzyjnie określonych celach i obszarach.

Zasada koordynacji – reguluje działanie Funduszy strukturalnych, jej celem jest dążenie do skupiania działań i środków polityki regionalnej na priorytetach, które mają podstawowe znaczenie dla spójności społeczno-gospodarczej Unii Europejskiej. Przejawem tej zasady są działania Komisji zmierzające do:

* przeznaczenia środków z Funduszy Strukturalnych na ograniczoną liczbę,
* wyselekcjonowania regionów dotkniętych najpoważniejszymi problemami na podstawie odpowiednio dobranych kryteriów,
* koncentracji wsparcia w regionach opóźnionych w rozwoju w najmniej zamożnych krajach UE. Jest to wynik rozdziału środków w oparciu o poziom zamożności państwa i regionu oraz znaczenie ich problemów strukturalnych.

Zasada n+2 – jedna z reguł zarządzania finansowego publicznymi środkami wspólnotowymi, stanowiąca, że Komisja Europejska anuluje automatycznie część zobowiązania, które nie zostało uregulowane przez płatność zaliczkową lub dla którego KE nie otrzymała wniosku o płatność, do końca drugiego roku po roku dokonania zobowiązania, lub po terminie późniejszej decyzji KE wymaganej do autoryzowania działania. Oznacza ona, że państwo członkowskie, które do końca roku n+2 złożyło wnioski o płatność, opiewające na kwotę mniejszą niż roczna transza środków alokowanych w roku n, bezpowrotnie traci kwotę różnicy.

Zasada partnera wiodącego (Lead partner) – zasada ta odnosi się do współpracy pomiędzy kilkoma podmiotami w zakresie zawartego konsorcjum w ramach realizowanego wspólnie projektu. Partner wiodący odpowiedzialny jest za zarządzanie, wdrażanie oraz koordynację działań pomiędzy partnerami projektu. W przypadku współpracy międzynarodowej (Inicjatywa Wspólnoty INTERREG III) partner wiodący składa także wniosek w imieniu konsorcjum i przejmuje na siebie odpowiedzialność finansową oraz prawną za realizowane przedsięwzięcie.

Zasada partnerstwa – reguluje działanie Funduszy strukturalnych. Nakłada obowiązek jak najściślejszej współpracy między Komisją Europejską a odpowiednimi władzami i instytucjami szczebla krajowego, regionalnego i lokalnego, uczestniczącymi w przygotowaniu i realizacji działań w ramach tych funduszy.

Zasada programowania – reguluje działanie Funduszy strukturalnych. Nakłada obowiązek podejmowania decyzji na podstawie wieloletnich programów rozwoju i innych dokumentów planistycznych, obejmujących wszystkie informacje niezbędne do sprawnego i efektywnego osiągania zamierzonych celów.

Zasady kwalifikacji wydatków – zestaw wymogów formalnych i merytorycznych, których spełnienie warunkuje uzyskanie dofinansowania projektów z publicznych środków wspólnotowych.

Zasada zgodności/spójności – reguluje działanie Funduszy strukturalnych, odnosi się do istniejących związków pomiędzy polityką regionalną a polityką makroekonomiczną prowadzoną przez poszczególne państwa członkowskie. Zgodnie z postanowieniami Jednolitego Aktu Europejskiego w celu zwiększenia zbieżności koniunktur gospodarczych oraz redukowania różnic w stopniu rozwoju poszczególnych regionów państwa członkowskie mają obowiązek koordynować swoje polityki gospodarcze.

Zielona Księga (Green Paper) – w odróżnieniu od Białej Księgi stanowi opracowania koncepcyjne służące jako podstawa do dyskusji w procesie wypracowywania decyzji, dla tematycznie wybranych kręgów odbiorców.

Zintegrowany Program Operacyjny (Integrated operational programme) – program operacyjny, finansowany jest przez więcej niż jeden z funduszy strukturalnych.

Zrównoważony rozwój (Sustainable Development) – tłumaczony także jako trwały, taki rozwój społeczno-gospodarczy, w którym następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych, z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych, w celu zagwarantowania możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb poszczególnych społeczności lub obywateli zarówno współczesnego pokolenia, jak i przyszłych pokoleń.

Biery27

Że niby my to mamy umieć??? Zwątpiłem lekko.......... :/

Gość

A moze wybrał juz ktos z tego wszystkiego tylko to co trzeba umiec????? ;>

Gość

Kogoś chyba jeb... z tym słownikiem

edka

miałam go udostępnic jak ci sie nie podoba to nie korzystaj pozatym tak jest dokładnie 90 3zdaniowych haseł ktore mamy umiec